Жанры
Регистрация
Читать онлайн АСАРЛАР (I жилд) бесплатно

АСАРЛАР (I жилд)


Рис.0 АСАРЛАР (I жилд)

ШОИРЛИКНИНГ ОҒИР ЮКИ

(Сирожиддин Саидов ҳақида)

Шоирлар ҳар хил туғилади.

Шоирларки бор, гўдак атак-чечак қилиб йўл юришни ўргангандек, кўп йиллар давомида шеърият алифбосини ўзлаштиради, ҳар хил шоирларга эргашиб кўради, изланади ва бора-бора қийналиб бўлса-да, ўз йўлини топиб олади.

Шоирларки бор, биринчи қадамлариданоқ ҳаммани лол қолдириб, туйғуларини, ҳисларини, фикрларини тутилмаган образларга буркаб, афсоналарнинг тушига кирмаган сўзларда куйлай бошлашади. Уларни “ёш шоир” деган тушунчага сиғдириш қийин. Улар ёши кичик бўлса-да, шуури, шеърий тафаккури балоғатга етган бўлади.

Назаримда, Сирожиддин Саидовни ана шундай “тайёр” шоирлар тоифасидан десак хато бўлмайди.

Мен унинг шеърларини биринчи навбатда бир йилча аввал ўқиган эдим ‒ улар менга жуда маъқул бўлганди. Шундан кейин унинг шеърлари билан учрашиш иштиёқида вақтли матбуотни кузата бошладим. Лекин негадир Сирожиддиннинг номи газета-журналларда кўринмади. Яқинда Сирожиддиннинг ўзи билан танишдик. У менга янги шеърларини келтириб берди. Бу шеърлар ҳам аввалгиларидан қолишмайдиган бақувват шеърлар эди. Шунда мен Сирожиддин шеърларидан кичик бир дастани эътиборингизга ҳавола қилишга журъат этдим.1

Сирожиддин ‒ сурхондарёлик. Табиийки, унинг кўпгина шеърлари Сурхондарё билан боғлиқ. Унинг поэтик образлари, анча-мунча шеърий деталлари шу воҳа одамларининг ҳаёти, шу воҳа табиати билан алоқадор. Лекин унинг поэтик тафаккури сира-сира Сурхондарё воҳаси билан чекланган эмас ‒ у ўз она юртининг заминида мустаҳкам туриб, дунё миқёсида, умумбашарият кўламида фикрлайди. Худди шу фазилат ‒ шеърларнинг умумбашарий ҳисларига тўлалиги, туйғуларнинг тиниқлиги, фикрларнинг теранлиги ва кутилмаганлиги, поэтик образларининг маънодорлиги, янгилиги Сирожиддин шеърларига алоҳида жозиба бағишлайди.

Ёш шоир адабиётимизда кўплаб марта тилга олинган нарсалар ҳақида ўз овози билан, ўз оҳангида гапиради ва унинг ўзига хослиги сизга маъқул келади. Мана унинг бир шеъри ‒ унда мадрасалар, миноралар, гумбазлар шоир назарида тарих наматининг устида чордона қуриб, чилим чекаётган чоллардай кўринади. Шоир халқнинг ўтмишидаги ҳаётини шундай поэтик образда ифодалайдики, у саҳифа-саҳифа тасаввур ўрнини боса олади:

  • Нонсиз тандирларнинг кўзлари билан
  • Ҳаётга ‒ ҳасратга боқар ҳовлилар.

Сирожиддин тафаккурида бундай оригинал образлар жуда енгил туғиладигандек кўринади ‒ унинг ҳамма шеърларида бундай образлар кўп. Лекин бу ҳар қанча муҳим бўлмасин, асосий масала эмас.

Шеърият оригинал поэтик образларсиз яланғоч ҳайкалдан ортиқ нарса эмас. Шеърни шеър қилиш учун, унга жон ато этмоқ учун поэтик образлар, деталлар билан бир қаторда теран фикр керак. Поэтик образ поэтик фикрни ифодалаш воситаси холос. Сирожиддин шеърлари шуниси билан қадрли. Бояги шеърда ўша мадрасалар, ўша гумбазлар халқнинг қадимий дардлари сифатида таърифланади. Шоир наздида мозий йўллари бошдан-оёқ халқ дарди тўшалган йўллардир, бу бениҳоя дардни “қирқ хотинли беклар тўшакдай тўшаб, йиғиштирмай” кетганлар. Шоир ана шу мозийни бугунги кунга қиёс қилади…

Шоир шеърларида инсон қалбининг турли қирралари ана шундай теран ва самимий куйланади. Китобхонда савол туғилиши мумкин – бу ёш шоирнинг бирор нуқсони борми ёки у камолот чўққиларига эришиб бўлганми? Бунга нима жавоб бериш мумкин?

Албатта, ижодда камолотнинг чеки бўлмайди. Ижодда ҳар бир эришилган маррадан кейин яна янги марралар келадики, уларни забт этиш янада қийинроқ ва машаққатлироқ бўлади. Ҳамма гап ижодкорнинг қандай маррага интилишида, ўз зиммасига нечоғлик оғир юк қўя билишида. Сирожиддиннинг ҳозирги шеърлари шундан далолат берадики, у ҳар қандай оғир юкни кўтара оладиган забардаст елкаларга эга. Мен ёш дўстим Сирожиддинга ижодда ойдин йўллар тилайман.

Озод ШАРАФИДДИНОВ1982 йил

ШЕЪРЛАР

РУҲИМ ХАРИТАСИ

ВАТАН МЕҲРИ

  • Гар одамлар сўрашса мендан:
  • Бу дунёда истагинг недир?
  • Не истайсан, амал ё шуҳрат,
  • Ё ҳисобсиз бойликми, билдир.
  • Лол бўлмасдан берурман жавоб:
  • Булар менга асло керакмас.
  • Ёлғиз истак қалбда ҳукмрон,
  • Ватан меҳри тарк этмаса бас.
1975

ОРЗУ

  • Орзуларинг жўшар қалбингда,
  • Орзу билан яшайсан ҳар он.
  • Кун келади орзунг ушалар,
  • Янги орзу бўлади меҳмон.
  • У кўкдаги Зуҳро сингари,
  • Жилва билан порлаб туради.
  • Тинчинг олиб, қалбга чўғ солиб,
  • Севгилингдай чорлаб туради.
1975

БАҲОР

  • Кунда Жувоз2 тоғларида уйғонади айиқлар,
  • Уйғонади какликлар,
  • Пайдо бўлар оҳулар.
  • Табиатнинг унутилган луғат китоби каби
  • Уйғонади
  • Кунда Жувоз тоғларида бобомнинг боғи.
  • Бу боғ ичра уйғонади бобомнинг кўзи янглиғ,
  • Икки уйғоқ кўзи янглиғ бир жуфт булоғи.
  • Кунда Жувоз тоғларида уйғонади айиқлар,
  • Уйғонади какликлар,
  • Пайдо бўлар оҳулар.
  • Ҳар тонг ҳаёт тимсолидай –
  • Бобом боғига келиб,
  • Бобомнинг жуфт булоғидан сув ичиб кетар улар.
1975

ЭСКИ УЙ

  • Ўтган йиллар ҳидин соғиниб,
  • Манзилларда бўлиб ўткинчи.
  • Оғушингга келдим толиқиб
  • Мен йўлларда адашган йўлчи.
  • Чақинлардай ўтган болалик
  • Энди бунда кўтармас сурон.
  • Мен бир пайтлар тебранган бешик
  • Сукунатда олмоқда ором.
  • Энди бунда янграмас алла –
  • Танглайимни кўтарган қўшиқ.
  • У дамларни қўмсадим яна
  • Деворингга ҳорғин бош қўйиб.
  • Болалик ҳам кетмиш раҳм қилмай,
  • Йиллар сени хароб этибди.
  • Сени, боланг ташлаб кетгандай,
  • Болалигинг ташлаб кетибди.
1975

ГУЛНОР БИЛАН ХАЙРЛАШУВ

Синфдошим Гулнорни кузатаётганда синфнинг
ҳамма қизлари… ва мен йиғладим (4-синф)
  • Болаликнинг сўнгги кўзёши!..
  • Мен ростдан йиғладим,
  • Болалар кулди,
  • Кулди йиғлаётган қизлар ҳам.
  • Ўқитувчи кулди,
  • Кулди директор.
  • Бутун мактаб кулди устимдан!
  • Улар кўчиб кетишди. Кулди
  • Гулнорнинг синфда бўш қолган ўрни…
  • Кейин… эслолмайман:
  • Йиғладимми, йўқ?..
  • Гулнор – болаликнинг сўнгги кўз ёши…
1975

БОЛАЛИК ДАРАХТИ

  • Менинг дарахтимни кесманг, отажон!
  • Қўйинг, гуллар очсин маъсум соғинчим.
  • Қўйинг, барглар ёзсин,
  • Тугсин мевалар,
  • Бу дарахт – севинчим,
  • Менинг овунчим.
  • Менинг дарахтимни кесманг, отажон.
  • Барча айб мендадир,
  • Бу дарахт нечун?
  • Одобсизлик қилганим-чун,
  • Ёдингиздами –
  • Адабимни бергандингиз бир хипчин билан,
  • Бу дарахт – ўша хипчин.
  • Алам қилгандайин гўё шу куни
  • Ерга қадагандим мен уни.
  • Пахса деворларни кўп қорлар босди,
  • Қорлардан сўнг эса баҳорлар босди.
  • Бу ниҳол кўкарди, бўй чўзди, ўсди.
  • Куртакдай кўнглимни бузманг, отажон,
  • Менинг дарахтимни кесманг, отажон.
  • Мен ҳам одам бўларман бир кун,
  • Шу дарахт сингари япроқлар ёзиб,
  • Гуллаб, завққа тўларман бир кун.
  • Кетгай дилингизнинг оғриқ доғлари,
  • Яшнаб шовуллагай умр боғлари.
  • Гарчи кичикдирман жисман, отажон,
  • Ҳаётни тушундим қисман, отажон.
  • Менинг дарахтимни кесманг, отажон,
  • Қўйинг, болалигим кесманг, отажон!
1976

БОЛАЛИК

  • Бир шаҳрим бор эди менинг, дўстларим,
  • Шаҳримнинг бор эди тиниқ осмони,
  • Тиниқ осмонида қолди кўзларим,
  • Кўзларимда қолди маъюс армоним.
  • Дўстларим, бир шаҳрим бор эди менинг,
  • Шаҳримнинг чанг эди кўча-кўйлари.
  • Кўча-кўйларида ўшал шаҳримнинг
  • Қайтмас бир фаслнинг қолди бўйлари.
  • Дўстларим, бор эди менинг бир шаҳрим,
  • Бир парча ўтлоғи бор эди – яшил.
  • Бир парча ўтлоғи ичра бир даврим,
  • Яшил даврим қолди, дўстларим, ахир!
  • Чўкиб кетаётган менмасмидим у,
  • Ким олиб чиқарди мени дарёдан?
  • Бир дарём бор эди, дўстлар, қани у?
  • Дўстлар, мен топмадим уни дунёдан.
  • Менинг бир дарахтим бор эди, дўстлар,
  • Хазонлар қоплабди теграларини.
  • Кўзёшга қоришиб етилган сўзлар,
  • Дўстлар, у дарахтнинг меваларими?
1976

ДАРАХТ

Х. Д.

  • Тушларимга кирар бир дарахт.
  • Ҳаволарда ёмғир ҳидлари,
  • Уланади тушларим ёдга.
  • Тушларимга кирган дарахтнинг
  • Илк япроғи келар ҳаётга.
  • Тушларимга кирар бир дарахт.
  • Ҳаволарда совуқ тараддуд,
  • Узилади тушларим ёддан.
  • Тушларимга кирган дарахтнинг
  • Сўнгги барги кетар ҳаётдан.
  • Тушларимга кирар бир дарахт.
  • Андуҳ каби қора, япроқсиз,
  • Уйғонаман – шўр ёш лабимда.
  • Тушларимга кирган дарахтнинг
  • Илдизлари инграр қалбимда.
1977

«Самолётлар учди. Учдилар йиллар…»

  • Самолётлар учди. Учдилар йиллар.
  • Поездлар, шаҳарлар қилдилар парвоз.
  • Дарахтлар учдилар, учди кенгликлар,
  • Учди неча баҳор. Учди неча ёз.
  • Учди масофалар олиб васлингни,
  • Ер ҳам парвоз этди, учди беармон.
  • Сен севги аталган гулгун фаслингни
  • Ўтли тезликлардан сақладинг омон.
  • Йиллар осмонида учдик, севгилим,
  • Етмоқ-чун манзилга – бир-биримизга.
  • Булутлар бағрини ёриб чиқдик жим,
  • Бизлар учиб кирдик тақдиримизга.
  • Биз тиндик. Қалб сенга кўксини тутди,
  • Сочингга кўмилиб яшар бармоқлар.
  • Йигирма ёшимни кўчалар ютди,
  • Ўн саккиз ёшингни кўмди сўқмоқлар.
  • Шаҳарлар биз учун учмагай энди,
  • Поездлар биз учун боғламас қанот.
  • Бизни ўзимизга қолдириб, тинди
  • Йиллар осмонида бизнинг самолёт.
  • Бу ёғи… қанотнинг кераги йўқдир,
  • Бу ёғи жимгина ёнгувчи олов.
  • Севгилим, олдинда неки манзил бор,
  • Юракларнинг ўзи етказар яёв.
1977

БОЛАЛИК БАЛЛАДАСИ

  • Бошлари кесилган аждаҳоларнинг,
  • Бир кўзли девларнинг жасадларини
  • Яланг оёқларим билан босиб
  • Мен эртакдан чиқдим.
  • Сирли ўрмон эди эртаклар, унда
  • Қарғалар дўппимни олиб қочдилар.
  • Қўлдаги кулчамни тулкилар еди,
  • Ялмоғизлар минди велосипедимни.
  • Новдаларда бойқушлардек ўтириб олган
  • Ялмоғизлар тиззаларига
  • Қўлларини уриб, мени кузатдилар
  • Қирқта қароқчининг ғорига томон.
  • Сўнгра қоровуллик қилдим қароқчиларнинг
  • Ўғирлаган олтинлари, хуржунларига.
  • Аммо қирқ биринчи қароқчи бўлиб
  • Уларнинг сафига қўшилмадим мен.
  • Бир кун келтиришди бир қизни,
  • Тайинлашди:
  • “Агар қочса бошинг кетади.
  • Биз тезда қайтамиз”.
  • Кетишди.
  • …Қочганимиз ёдимда фақат,
  • У қизнинг кўзлари, юзи унутдир,
  • Исин ҳам, исмин ҳам билмайман.
  • “ИЛ-18” номли темир Семурғда
  • Учиб кетдим кейин. Эртак – унутдир.
  • Қизни қутқарганим ёдимда фақат.
1978

СОҒИНЧ

(Синглимга хат)
  • Хатлар ёздим: “Бормисан, сингил,
  • Дарахтларим менинг омонми?
  • Мен омонман, танимоқдаман
  • Гоҳи баланд, гоҳ паст инсонни”.
  • Хатлар ёздинг: “Бормисан, ака,
  • Келгунингча етадими пул?
  • Хаёлларим менинг ҳам катта,
  • Тугатяпман ўнни мен бу йил”.
  • Хатлар ёздинг: “Ака, бормисан,
  • Тушунарсан балки мени ҳам:
  • Шаҳар бориб ўқимоқчиман,
  • Нетай, рухсат бермаслар онам”.
  • Сен хаёлсан дунёда, синглим,
  • Мен хаёлга бахш этгайман тил.
  • Йиллар ўтар – етарми йўлим,
  • Йўллар ўтар – етармикин йил?
  • Юрагимда туғилган шафқат
  • Камол топса агар бехато,
  • Йўлимдаги ҳар қандай ҳайрат
  • Мени бир кун қилгайдир адо.
  • Сенинг бўлса тақдиринг – Хаёл –
  • Конвертларда учиб келган қуш.
  • Сен дарахтсан – қийнаган савол,
  • Сен хаёлсан – кўринмас товуш.
  • Баҳор пайти аста силкиниб,
  • Туйғуларинг кўтарганда бош,
  • Қутлар сени биринчи бўлиб
  • Эрта кириб келган қалдирғоч.
  • Тушуниш бу – қийналиш демак,
  • Қийноқ гоҳ бахт, гоҳи пушаймон.
  • Тушунмасдан соф қолмоқ керак,
  • Сен соф қолгин, пок қол, сингилжон!
  • Соғинаман дарахтлар билан
  • Бирга баъзан меҳру қадрни.
  • Соғинаман хаёлингдай соф,
  • Хатларингда келган шаҳарни.
1978

ҚУЁШ ҚИЗИ

  • Бу қизнинг офтобда қорайган юзи
  • Ранг олиб яшади қиш бўйи қордан.
  • Бу қизнинг офтобда қорайган юзи
  • Қордай оппоқ бўлиб келди баҳорга.
  • Офтобда қорайган елкаларини
  • Қиш бўйи қорлардан яширди бу қиз.
  • Офтоб нури эмган билакларини
  • Қиш бўйи қорлардан яширди бу қиз.
  • Қиш бўйи бу қизнинг баданларини
  • Қорлардан яширди иссиқ палтолар.
  • Барибир, бажарди айтганларини,
  • Қизни оқартирди барибир қорлар!
  • Бу қиз ечинаркан кўзгу олдида
  • Лол қотиб термулди ўзига у кун:
  • – Елкамни қай йўсин кўриб қолди-я,
  • Қорлар баданимни кўрмаганди-ку?
  • Қуёш ўт пуркайди. Ёз. Кўриб қолдим
  • Қирғоқда бу қизнинг кўйлакларини.
  • У қуёшга тоблаб қорайтирарди
  • Қордай баданини, елкаларини.
1978

«Олис кечинмалар қаърида…»

  • Олис кечинмалар қаърида
  • Йўллар ҳайқириғи янгради бирдан.
  • Йўллар ҳайқириғи бағрида
  • Мендан узоқлашиб борар бир одам.
  • Хира кўлкасида мужассам қайғу.
  • Кетиб боради у руҳсиз, толиқиб.
  • У – севгидир, мендан норизо туйғу.
  • У – ёшликдир, кетар менга тош отиб.
  • Олис кечинмалар қаърида
  • У мен англолмаган шуурдир.
  • Йўллар ҳайқириғи бағрида
  • У – мен яшолмаган умрдир.
1978

«Бизлардан бўлмади ҳеч ким чемпион…»

  • Бизлардан бўлмади ҳеч ким чемпион,
  • Спортни тарк этди болалар кўпи.
  • Ҳануз мени қийнар у стадион,
  • Ҳануз мени қийнар у футбол тўпи.
  • Ҳануз мен қўмсайман йиллар кетида
  • Мендан айро тушган ул тетик ҳисни.
  • Ҳануз мен қўмсайман майдон четида
  • Чемпион бўлишим истаган қизни.
  • Ғолиб келганимда турди олқишлаб,
  • Мағлуб келганимда эгилди боши.
  • Чемпион бўлмадинг барибир, мактаб,
  • Чемпион бўлмадинг, командадошим.
  • Ҳайқирди радио, телевизорлар,
  • Кўкларга кўтариб Пелеларини.
  • Таъзирин берарди ота-оналар
  • Футбол, деб югурган болаларини.
  • У пайтлар қуш каби учиб юрардим,
  • Кеталар – оёққа бойланган қанот.
  • Бугун: катта майдон, лолдир қудратим –
  • Оғир ботинкалар кийгизди ҳаёт!
  • Мактаб, доим маъюс кўраман сени,
  • Қани олқишларинг, қутловчиларинг?
  • Чангларга беланган командам, қани
  • Чемпион бўлмаган футболчиларинг?
  • Футбол унутилди. Биров йўқолди
  • Яшашнинг бепоён майдонларида.
  • Биров илк севгим, деб йиғлади, толди,
  • Сўнг “чемпион” бўлди майхоналарда.
  • Футбол унутилди. Биров ташлади
  • Тақдирнинг тош каби елкасига қўл.
  • Биров пулдор бўлиб яшай бошлади,
  • Бировнинг бахтига етмай қолди пул.
  • Бўғзимга тиқилиб қолганда умрим,
  • Беғам кунларимни қўмсаган дамда.
  • Тизилиб келасан олдимга туриб,
  • Йилларга сочилиб кетган командам!
  • Қарайман ҳайратни кўзимга йиғиб,
  • Қарайман, нимадир тирнар кўксимни:
  • Тизилиб келасан – ўн битта йигит,
  • Майдон чеккасида турган қиз, қани?!.
1978

У ТОМОНДА…

У томонда бахтим қолдими?..

Р. П.
  • У томонда музлар эриди,
  • У томонда тошди дарёлар.
  • Тушларимга юлдузлар кирди,
  • Тушларимга кирди саҳролар.
  • У томонда – қишлоқ устида
  • Булутлар оқ, мовийдир ҳаво.
  • У томонда… баҳор тусида
  • Қайтиб келди қушлар сернаво.
  • Беш йил бўлди, кутиб-кузатдинг
  • Беш баҳорни бир ўзинг, она.
  • Беш йил бўлди, менсиз узатдинг
  • Беш баҳорни, азиз остона.
  • Беш йил бўлди, менсиз келар қиш,
  • Менсиз кетар йўлидан тўғри.
  • У томонда туғилган эмиш
  • Тенгдошимнинг иккинчи ўғли.
  • Беш йил бўлди, у томонда куз
  • Тополмасдан кетар изимни.
  • У томонда яшайди бир қиз
  • Унутолмай менинг исмимни…
1978, 1979

ОТАМГА…

  • Ота,
  • Ҳали тугамаган
  • Сиз учун уруш!
  • Сизга уйқу бермас ул мудҳиш уруш,
  • Қирғинбарот жанг!
  • Сизга уйқу бермас ярадор ўйлар.
  • Тунлар мажруҳ ўйларингизни
  • Тасмадокалардай ўрайди
  • Йўллар.
  •        Йўллар.
  •              Йўллар.
  • Ўйлар. Ўйлар… Ўйлар
  • Сталинград деворларидек
  • Қулайди.
  •        Қулайди.
  •              Қулайди.
  • Кечалар ой ҳамшира мисол
  • Хотирангиз яраларин
  •        боғлаб юради.
  • Тун эмас, кечади
  • нотинч Саргузашт,
  • Юлдузлар ўчади.
  • Порлар шабнамлар.
  • Номсиз тепаликлар бўлиб
  •              туюлар Сизга
  • Томлар устидаги ғарамлар.
  • Тонг. Ўроқ. Бедазор.
  •              Қийноқли
  • Ўйга толиб қолдингиз нега?
  • Дала ортидаги сувсиз ариқлар
  • Олис окопларни эслатди Сизга.
  • Кечинмалар қамалида
  •        ўксиб қолдингизми?
  • Ўқсиз қолдингизми?
  • Кўрасиз чинқирган
  •        темир йўлларни,
  • Поездлардек ўтаётган йилларни.
  • Уларнинг бирови ‒
  • Сизнинг ёшлигингиз,
  • Поезд олиб кетади мени.
  • Энди бундан буён пичанлар
  • Сарғайиб ёд этади мени.
  • Юзларидан ҳаёт ранг олган
  • Келинчаклар, навжувонларнинг
  • Бахтлари ёд этади мени.
  • Қирда буғдой ўрган қизларнинг
  • Дардлари ёд этади мени,
  • Лаблари ёд этади мени,
  • Байтлари ёд этади мени.
  • Поезд олиб кетади мени –
  • Ўй ва ҳижрон диёри томон,
  • Дард ва армон баҳори томон.
1978

«Сариосиё осмонлари…»

  • Сариосиё осмонлари,
  • Мени унутинг!
  • Аммо эсда тутинг – қайтаман.
  • Бобом кўтарганда намоздан бошин,
  • Отам фотиҳага очганида қўл.
  • Сариосиё осмонлари,
  • Мени унутинг!
  • Аммо эсда тутинг – қайтаман.
  • Қайтаман шамолни кўксимга босиб,
  • Поезддан тушаман тонгни етаклаб.
  • Қайтаман, қўлдаги жомадонимга
  • Дафтарларим аро дилларим жойлаб.
  • Йиллардай ранг-баранг соғинчлариму
  • Гуллардай ранг-баранг йилларим жойлаб.
  • Сариосиё осмонлари,
  • Мени унутинг!
  • Аммо эсда тутинг – қайтаман,
  • Онамга тириклик саломин айта,
  • Сингилларим – гул-райҳонларим
  • Қуёш бешигидан уйғонган пайтда.
  • Ҳижрону фироқнинг кўнглини ғашлаб,
  • Қайтаман, қайтаман ҳаётни,
  • Донишманд, пурҳикмат ҳаётни
  • Елкаларим узра тўн каби ташлаб.
1979

«Сен масъуд дунёнинг борини…»

  • Сен масъуд дунёнинг борини
  • Ўйладинг. Яшадинг. Ўткардинг.
  • Бердинг қорачиқлар умрини,
  • Тунларни киприкда кўтардинг.
  • Фарзандлар кетдилар ҳар тараф,
  • Сокин қолди уйинг – англадинг.
  • Соғиндинг, соғинч-ла йўл қараб
  • Бир вужуд соғинчга айландинг.
  • Ҳаёт остонасин босмагай хазон,
  • Тириклик гоҳ тупроқ,
  • Гоҳ осмонийдир.
  • Саломлар абаддир, онажон,
  • Видолар фонийдир, фонийдир.
1979

ТУНГИ ЎРИМДАН СЎНГ

  • Ҳозир чўмилишга тушар етти қиз,
  • Пастга – сокин оқаётган сойга.
  • Ғарамда ялтирар ой зиёсида
  • Еттита ой ўроғи мисол,
  • Еттита ўроқ.
  • Етти хил кўйлакка соқчи харсанглар,
  • Етти хил кўйлакни асрайди қирғоқ.
  • Сувдаги ёлғиз ой сочилиб кетар,
  • Ўрнига етти ой киради сувга.
  • Етти гул баданнинг тафтини
  • Муздек оғушида эритади сой.
  • Тепада – қуп-қуруқ ғарам қўйнида
  • Ухлар эркаклар.
  • Эҳ, сиз эркаклар!
  • …Пастда ялтирайди ой зиёсида,
  • Қиличлардай ялтирайди ой зиёсида –
  • Елкалар!
  • Елкалар!
1979

ЎСМИРЛИК

  • Туним менинг – жунуним менинг,
  • Сочлари ёйилган қуюним менинг.
  • У тинмай шивирлар – юзлари олов:
  • Энди осон бўлар қийиним менинг.
  • Қўлларим лолдирлар елкаларида,
  • Илк бор туғён қилар тинимим менинг.
  • Илк бор томирларим тор келар қонга,
  • Илк бор торлик қилар кийимим менинг.
  • Нима бўлса бўлди!
  • Сочилиб кетар
  • Китобга асраган тийиним менинг.
  • Дунё ғойиб бўлар,
  • Қолар оқбадан
  • Туним менинг – қайиним менинг.
  • Ўсмирлигим менинг, не чирой кўрдинг?
  • Қаро сочларини мисли сой кўрдинг.
  • Ўсмирлигим менинг, ў шумим менинг,
  • Билмадим, ўнгмиди ё тушим менинг –
  • Лол эдим, ол эдим, безавол эдим,
  • Рўй берди энг телба жунуним менинг.
  • У-чи, шивирларди – юзлари олов:
  • – Жиннигинам менинг,
  • Мажнуним менинг!
1979

«Бир кун мени уйғотадилар…»

  • Бир кун мени уйғотадилар:
  • Дўстлар эмас, севгилим эмас,
  • Ё соатнинг чинқириғимас –
  • Акам каби азиз дарахтлар
  • Бир кун мени уйғотадилар!
  • Мени бир кун уйғотадилар.
  • Тарақлаб очилар бехос эшигим,
  • Бостириб киради сўнгра хонамга
  • Олислардан келган уч-тўртта дарахт.
  • Олислардан келган уч-тўртта дарахт –
  • Сўнгги дарахтлари болалигимнинг.
  • Мени уйғотади бир кун дарахтлар,
  • Тургин, дейишади, видолашайлик,
  • Бизни ҳам кесишяпти…
1979

БИТИРУВ КЕЧАСИДА

  • Жаранглар илк қадаҳлар,
  • Кулгулар жаранглайди.
  • Дилларнинг тори таранг –
  • Туйғулар жаранглайди.
  • Бизнинг куй-рақслардан
  • Жаранглайди осмонлар.
  • Юлдузлар тўкилади –
  • Жаранглар илк армонлар.
  • Фақат синфхоналарнинг
  • Сукутида бир видо:
  • Эртан кун тарқалурмиз
  • Дил – жудо, тақдир – жудо.
  • Алвидо, алгебра!
  • Тенгламалар қийнамас.
  • Биз гўлларча ўйлаймиз:
  • Бу томони қийин эмас!
  • Сенинг алвон кўйлагинг
  • Ёнғин янглиғ руҳима
  • Порлаб қолар.
  • Бир умр
  • Кўришмаймиз, Раҳима!
  • Ўйлаймиз: бизга муштоқ
  • Осмондай соф оламлар…
  • Мактаб боғида эса
  • Қизармоқда олмалар.
  • Ва – синф раҳбаримизнинг
  • Сўз деёлмай бизларга,
  • Кўзи, кулгичларида
  • Ялтираган ёшлари –
  • Кумуш нуқталар бўлиб
  • Томиб тушар йилларга!..
(1974) 1978

СИНФДОШИМ ИСКАНДАРНИНГ «ЯВА» МОТОЦИКЛИ ҲАҚИДА ХОТИРАЛАР

I
  • Биз нима йўқотдик у асфалтларда,
  • Бизлар нимани деб бунча қатнадик?
  • Синфдошлар «баҳо» деб мақтанганида,
  • Бизлар мотоцикл билан мақтандик.
  • Биз чопиб чиққанмиз эртак кўксидан,
  • Мактаб парталаридан,
  • Эгарланган тойнинг устига каби –
  • «ЯВА» устига!
  • Дарсга қўйишмасди уни биз билан,
  • Дераза ортида кутарди
  • Соатлаб,
  • Биз дарсдан чиққанда –
  • У олиб кетарди.
  • У олиб кетарди икки ўсмирни
  • Тезликдан иборат дунёлар томон.
  • У олиб кетарди тиниқ дўстликни
  • Тиниқ ва мусаффо дарёлар томон.
  • Биз нима йўқотдик у асфалтларда,
  • Биз нима сўрадик, нени кўзладик?
  • Ногаҳон «ЯВА»нинг кўзи олдида
  • Чироқдай порлади қизнинг кўзлари!
II
  • Мактаб битирувчилар ортидан қараб,
  • Орзу кузатади, камол кутади.
  • Искандар, мену сен ўтирган «ЯВА»
  • Қизнинг кўзларига қараб учади!
  • Сочилиб кетди-ку тенгдошларимиз,
  • Уларни келажак қучади.
  • Бизни қўйвормаган «ЯВА»миз
  • Қизнинг кўзларига қараб учади!
  • Нега индамайди синф раҳбаримиз –
  • Ўтади. Ўтади. Ўтади.
  • Бизнинг ўн йилимиз шаҳарга эмас,
  • Қизнинг кўзларига қараб учади!
  • Қизнинг кўзларига қараб учади,
  • Қанот пайдо қилган бир жуфт ёш юрак.
  • У қизнинг олдида кимдир тушади,
  • Кимдир «ЯВА» билан қайтмоғи керак.
  • Аммо… «ЯВА» билан сен қолдинг.
III
  • Искандар, ўшандан бошлаб мен кетдим,
  • Бўйсунмасдан кетдим шиддатларга мен.
  • Узоқлашиб кетдим, тезлашиб кетдим,
  • Чексиз, олис-олис муддатларга мен!
  • Искандар!
  • Ўшандан бошлаб яшайди
  • Руҳимда шиддатнинг синмас зарблари.
  • Бўғзимдан босади баъзан «ЯВА»нинг
  • Тезликлар яратган ғилдираклари!
  • Сен ҳам қолдирдинг-ку, қиз ҳам қолдирди,
  • Ўзиб кетибмиз-ку бугун ҳаммамиз!
  • Бизни «ЯВА»миздан жудо қилдирди
  • Йиллар «ЯВА»си!
IV
  • Бу хат мотоцикл номига:
  • «Сурхондарё вилояти,
  • Сариосиё туман,
  • «ЯВА»га».
  • Мен салом йўллайман мотоциклга,
  • Соғлиқларинг яхшими, дейман.
  • Камчиликлар йўқми?
  • Сени соғиндим!
  • Сўнгра:
  • «Кўришгунча омон бўл. Хайр…».
  • Табриклай олмайман уни ҳеч қачон,
  • Юборолмайман табрикномалар –
  • Қизил ҳарфлар билан календарда
  • Ёзилмаган «Мотоцикллар куни».
  • Унга телеграмма юборолмайман,
  • Шошилинч.
  • Келгин, деб ёзсам, келмайди.
  • Самолётга чиқаришмас, ҳаттоки
  • Умумий вагондан беришмайди жой.
  • Асли тушларимга отлар кириши,
  • Тулпорлар кириши шарт эди!
  • Мени хотирасиз уйқумдан
  • Уйғотиб юборар туш – мотоцикл:
  • Қўлларим бир-бирин рул каби
  • Маҳкам ушлаб олган –
  • дириллайдилар.
  • Мен ҳаёт тилайман отларга,
  • Тулпорларга тилайман ҳаёт,
  • Мен аёл тилайман тушларга, аёл!
  • Онаси ёнида бўлмаган
  • Кимсалар тун бўйи тўйиб чиқишсин
  • Ул титроқ кафтларнинг иссиқ меҳрига.
  • Асли тушларимга опам кириши,
  • Йиғлаши шарт эди бўйнимни қучиб:
  • «Укажон, бошимни кўтариб
  • Юролмаяпман – фарзандсизликдан…»
  • Мен фарзанд тилайман сенга, опажон!
  • Мабодо туғилса… туғилса агар
  • Исмини Ҳаёт қўй, Ҳаёт, деб ата!
  • Фақат мени кечир,
  • кўрмаганим учун сени тушимда.
  • Бу мактубим эса «ЯВА» номига,
  • Улғайгандан кейин ёзяпман уни.
  • Гўёки йўқолиб кетгай укамнинг
  • Номига ёзилган мактубдай бу хат.
  • Балки почтальон ҳам ҳайратланади
  • Қўлига етаркан конверт,
  • сўрайди:
  • – «ЯВА»га? «ЯВА» – бу кимнинг ўғли?..
1980

САЛҚИН

ХАРСАНГЛАР КАФТИДА

«Қирлар, сиз абадийсиз…»

  • Қирлар, сиз абадийсиз,
  • Сиз мангусиз, адирлар!
  • Мени улғайтиради
  • Рангин-рангин тақдирлар.
  • Тақдирлар дардларимга
  • Камол қўшиб кетарлар.
  • Сиз оқдингиз, дарёлар,
  • Харсанглар оқдилар сиз билан.
  • Йилларнинг соҳилида
  • Лабларимда фарёдлар.
  • Лабларимда фарёдлар –
  • Харсангларнинг ёди,
  • Тошларнинг ёди.
  • Йилларим исмини олиб оқдингиз,
  • Сиз мангусиз, дарёлар!
  • Бўм-бўшми осмонларим,
  • Қушларим, кетдингизми?
  • Энди ёзарларми кўзларим
  • Осмон варақларига
  • Исмингизни, қушларим…
  • Кишнаб ўтдингиз, еллар,
  • Учар отлар мисол бошимдан.
  • Қай тулпор номи билан
  • Исм қўяй мен сизга?
  • Сизнинг сўзингизман мен,
  • Еллар, сиз мени айтинг!
  • Еллар, сиз абадийми?..
1980

БАХТ

  • Уйланган йигитлар бу йил бунча кўп!
  • Ҳар бир уйда биттадан келин,
  • Ҳар бир уйда тўйдан ёдгорлик –
  • Чимилдиқ ва биттадан келин.
  • Бундан ташқари:
  • Ҳар битта ҳовлида биттадан сигир,
  • Қўшимча қиламан,
  • Бузоғи ҳам бор.
  • Куёвлар, келинлар йилида
  • Бунча кўп сигирларнинг
  • Кўзлари ёриди,
  • Бунча кўп!
  • Барглар пардасини жимгина суриб
  • Девордан қарайди дўмбоқ олмалар.
  • Деворнинг остида тарғил ғунажин
  • Қорнини ялайди бир титроқ билан –
  • Бўлажак она.
  • Ҳовлилар уйғона бошлар оҳиста,
  • Ёриша бошлайди уйлар чеҳраси.
  • Куёвлар юз ювар уялинқираб
  • Оталарга қаролмасдан тик.
  • Бостирмалар остида эса
  • Бир тупдан гул унар бу саҳар –
  • Сигирларнинг елинларидан
  • Тонгни соғиб олар келинлар.
1980

ЎЧОҚЛАР

  • Онам қўлларининг ҳиди келади,
  • Онам ташвишларин ҳиди – сизлардан.
  • Сизларда энг сокин оловлар ёнди:
  • Тонгда ҳам, тушда ҳам,
  • Шомда, ярим тунда ҳам.
  • Мен қайга бормасам – тоққа ё чўлга,
  • Кундузми ё оқшом ёки кечаси:
  • Виқирлаб “куйлаган” қумғони билан,
  • Ризқлар қайнаётган қозони билан
  • Кутиб олар мени тирик ўчоқлар.
  • Тоштова, лойшувоқ ўчоқларида
  • Ҳисор тоғларида жимгина
  • Осудалик бўлиб ёнар оловлар.
  • Эртак атрофида ўтирган мисол,
  • Офтобда қорайган озғин болалар
  • Унинг атрофида ўлтирар, тунда
  • Шеробод чўлида, ёлғиз ўчоқда
  • Аланга чайқалар, порлар, милтирар,
  • Милтирар, милтирар…
  • Ўчмагин, ёнгин!
  • Ўчмангиз, оловлар, ўчманг, ёнингиз!
  • Руҳни қамраб олсин осойишталик.
  • Дил сизни олисдан кўриб қучоқлар.
  • Менинг дардларимнинг ёниқ кўзлари –
  • Ўчоқлар…
1980

«Салласига қараб…»

  • Салласига қараб,
  • Миллатини айтишим мумкин.
  • Соқолининг ҳурмати учун
  • Ўтқазишим мумкин тўрга.
  • Аммо номи нима эди бу юртнинг?
  • Тарих, ажинларинг – ажриқларингнинг
  • Юз минг илдизи бор юзингда.
  • Юлқиб ташла ва менга айтгин
  • Номи нима эди бу юртнинг?
  • …Қўлларим ўтмишлар узра ташланган.
  • Бармоқларим тўғонидан Жайҳун, Сайҳуннинг
  • Тўлқинлари оқиб ўтар соч каби.
  • Қўш дарё қўш кокил сингари
  • Ёйилади, синиқ бир чеҳра
  • Очилади – Мовароуннаҳр!
  • Йўқотмагин бу номни, тарих.
  • Йўқотмоқчи бўлсанг, менга бер,
  • Дилимнинг тубинда асрайман уни
  • Исми янглиғ Шарқ сулувининг.
  • Қўлларим ўтмишлар узра ташланган.
  • Дубулғалар янглиғ гумбазлар
  • Қўлимга илашиб, узиладилар.
  • Миноралар узра ривоятларнинг
  • Мангу булутлари юрарлар сузиб,
  • Фон Кауфманники эмасдир улар.
  • Қўлларим ўтмишлар узра ташланган.
  • Бир китоб излайди қўлларим –
  • Чарм муқовали, ҳарфлари
  • Ҳурлар қошидан ҳам нафис бир китоб.
  • Аммо жавонларинг
  • Тишсиз оғизлардек бўм-бўшдир, тарих!
1980

НЕБИТТОҒ. ТУЯЛАР

  • Сен бу туяларнинг олдида
  • Нима айтоласан, Небиттоғ?
  • Нималарни бўзлай оласан?
  • Нефт билан бўялган сенинг кўзларинг,
  • Уларнинг кўзида йўллар соғинчи.
  • Билим ташиб ўтдилар улар,
  • Сен билан мен кўролмайдиган,
  • Сен билан мен ўқий олмаган
  • Китобларни элтганлар улар.
  • У карвонлар қани, Небиттоғ!
  • Тарих ўз кўзларин ишқалар ҳануз,
  • Замонлар қум сочган уларга.
  • Балки туяларга ортилган бойлик
  • Бойлик эмас асли, аждодларнинг у
  • Хуржун-хуржун хатоларидир балки?
  • Балки мен ўз ҳаётим билан
  • Бобом гуноҳини юва оларман.
  • Айблар кўмган бўлса номини
  • Юрак билан артиб софларман.
  • Халқлар армонининг садоси янглиғ
  • Қўнғироқлар садоси келар.
  • Нима айтоласан, Небиттоғ,
  • Сен бу туяларнинг кўзига қараб?
  • Музейда – ойналар остида
  • Жим-жит ухлар мангу курашлар.
  • Безовта кунлари инқилобларнинг
  • Ойналар остида ухлар осуда.
  • Уфқнинг лабига нон мисол
  • Яқинлашиб боради қуёш,
  • Шаҳар хомуш тортар шом оғушида.
  • Ва атроф саҳродан яйдоқ-яланғоч,
  • Хуржунсиз, оҳиста кела бошлайди,
  • Оҳиста-оҳиста гуноҳкорлардай
  • Қадимий туялар кирар шаҳарга.
1980

ВАҲОБ ШОИРНИНГ3 АФСУСЛАРИ

  • Қўлим ёдгорликдир ўз муштларимга,
  • Қўлларимда қариган муштлар,
  • Ҳар бири гурзидай зарбларим энди
  • Келмайди.
  • Мендан узоқлашди уюрим энди,
  • Занг босган ханжардай ғурурим энди,
  • Ханжар янглиғ кескир кўз нурим энди
  • Келмайди.
  • Йиғлар бир жуфт булоқ тошлар бағрида,
  • Шамоллар келарлар, увлаб кетарлар.
  • Ёшлик – ғойиб бўлган оҳудир, энди
  • Келмайди.
  • Келмайди дарёга ғарқ бўлган ўғлим,
  • Кўзим соҳилига кўз ёш келмайди!
  • Тун қамраб олади мени.
  • Тун – ўлим!
  • Қуёш келмайди,
  • Қуёш келмайди!
  • Қисмат кундасига қўйилган бошим,
  • Қўзим, қайлардасан, юз вой, юз минг вой!
  • Қисмат кундасига қўйилган бошим,
  • Болта сингари
  • Чўққилар ортидан кўтарилар ой.
1980

БОЛАЛИГИМДА ИТОТАРЛАР ОТИБ КЕТГАН ТЎРТ ОЁҚЛИ ВАФОДОР ДЎСТЛАРИМ ХОТИРАСИГА

  • Уларни отдилар шундоқ кўчада,
  • Оғилхоналардан топиб отдилар.
  • Катта тоғоранинг остига
  • Яширгандим мен Йўлбарсимни,
  • Топиб отдилар!
  • Итлар жон бердилар, панжаларида
  • Ғажилмаган суяклар қолди.
  • Менинг йўлбарсларим ва бўйноқларим,
  • Энг вафодор содиқ дўстларим,
  • Менинг тўрткўзларим, олапарларим –
  • Болаликнинг тўрт оёқли хотиралари.
  • Ҳар бирининг кўзларида осмонлар кетди,
  • Тиниқ-тиниқ осмонлари тенгдошларимнинг!
  • Итотар – мурдага ўхшаган одам
  • Кечқурун кетди.
  • Хўмрайиб кузатди уни болалар
  • Акаларин қотилини кузатган каби.
  • Кечқурун.
  • Ваҳимали эди итларсиз қишлоқ.
  • Катталар жимгина суҳбат қурарди
  • Итларнинг одамга дўстлиги ҳақда.
  • Ўшал осмонларнинг остида энди
  • Чопиб юрар ўзга болалар
  • Ном танлашиб ўзга итларга.
  • Итларнинг номи ҳам бошқадир бугун.
  • Ва мен кечалари тинглайман:
  • Эшигим ортида шамоллар,
  • Ҳурпайган ва жундор шамоллар
  • Барги хазонларни қувлайди,
  • Отилган итларнинг руҳи сингари
  • Увлайди. Увлайди. Увлайди.
1980

БЎРИ ЧЎПОННИНГ ЎҒЛИГА НАСИҲАТИ

  • Ўзимни кўраман мен кўзларингда,
  • Муштларингда – ўз муштларимни.
  • Билакларинг – менинг ёшлигим,
  • Ғазабингда жаҳлим бор менинг.
  • Демак, ишонаман сенга сурувни,
  • Демак, қариш мумкин бемалол.
  • Яхши танийдилар бўрилар уни,
  • Мана, ўғлим, таёғимни ол.
  • Олгин, аммо унутмагин сен
  • Бу адирлар, бу тоғлар – Ватан!
  • Бу сурув ҳам Ватандир сенга,
  • Уни асрагин!
  • Яхши танийдилар бўрилар мени,
  • Улар билан тўқнашувларда
  • Бўридай олишдим, бўри бўлдим мен.
  • Итларга ишонма сен ҳам мен каби,
  • Итлар ухлаб қолса, ўзинг ит бўлгин,
  • Қўзичоқ бўлмагин ҳеч қачон, ўғлим!
1980

СЕВГИ ХУДОЛАРИ

  • Келдилар жимгина, қатъият билан
  • (Биз бундай бормаганмиз!.)
  • Ҳаёли, иффатли қизлар қошига.
  • Келдилар бир вужуд олов сингари.
  • Андиша қилмасдан,
  • “Севаман” демай,
  • “Уйланаман!” дедилар рўй-рост!
  • Бундай ташриф бўлар фақат ёшликда.
  • Келдилар бетакрор бир сўз мисоли
  • Оташ лабларига ўшал тунларнинг,
  • Бетакрор тунларнинг!
  • Келдилар – туйғулар алифбосининг
  • Энг хомуш, энг нодир ҳарфлари каби.
  • Хотиржам кўзларда вулқонлар билан
  • Хотиржам келдилар, портламай
  • Айтдилар қизларга “Меникисан!” деб.
  • Шундай хотиржамлик бўлсайди бизга,
  • Биз бундай севмаганмиз!
  • Биз ҳайқириб бўлдик севгини,
  • Ҳатто ном қўйдик унга.
  • Юраклар – муқаддас сирлар ватани
  • Кир оёқлар билан топтаб ташланган.
  • Вафонинг зарриндир тишлари –
  • Олтин табассумлар ялтирар маккор.
  • Улар-чи?.. Келдилар.
  • Энди кетарлар
  • Оққушлар кетгани каби кўллардан,
  • Оҳулар кетгани каби чўллардан,
  • Кетарлар муҳаббат девонларидан
  • Қартайган қўлларин олиб оҳиста.
  • Дод солар ажинлар.
  • Кампирлар боқар,
  • Тоғлар боқмоқдалар жим-жит, осуда.
  • Улар кетмоқдалар шундай хотиржам,
  • Бизнинг бақириқлар остида,
  • Ўз йилларин сукути узра
  • Улар кетмоқдалар сокин, осуда,
  • Улар кетмоқдалар –
  • Сокин худолари севгининг.
1980

ЭСКИ ҚЎШИҚ

Саййид Умар амакимнинг дўмбирасига

  • Сукутдан ҳам сокин сукунат,
  • Ҳарир кўйлак мисол жимликни
  • Кийиб олган қоялар, жарлар,
  • Тинч тушларнинг ипакларига
  • Ўраниб ухлайди тунги чайлалар.
  • Сунбулалар сочини ёйган,
  • Майингина оқаётган сувлар бўйида
  • Ҳазингина азон бошлар дўмбира.
  • Чол қўшиқ айтади, тўзғитиб
  • Оппоқ соқолининг шаршарасини.
  • Кўзлари юмилиб айтилган қўшиқ
  • Қояларнинг кўксини тирнар.
  • Занжир шарақлайди – Олапар
  • Сергак тортиб тинглар қўшиқни.
  • Тинглар кавшанаётган сигирлар,
  • Бир-бирига биқиниб ётган
  • Қўйлар бундай қўшиқни тинглаб
  • Ёйилиб-ёйилиб кетмоқни истар.
  • …Микрофонлаштирилган бўғизлар асри!
  • Гитараларнинг
  • Акс садо берар чинқириқлари
  • Қуршовида менинг бор сезгиларим.
  • Эстрадаларнинг баланд пошналари
  • Кўксим саҳнасида тушмоқдалар рақс!
  • Ҳазин азон мисол янграр дўмбира,
  • Чол қўшиқ айтади қаерлардадир.
  • Руҳим у ердадир, у ерлардадир!
  • Мен у ердаман!
  • Ҳаммамиз у ердамиз!
  • Сунбулалар сочини ёйган
  • Майингина оқаётган сувлар бўйида
  • Кўзларини юмиб қўшиқ айтар у –
  • Соқоллари йиғлаётган чол!
1980

ОРОМ ПАЛЛАСИ

  • …Юлдузлар чангига ўралган олам
  • Жим-жит.
  • Газеталар сотиб бўлинган,
  • Воқеалар, янгиликларни
  • Сотиб олган одамлар ухлар.
  • Сукунатнинг ҳайкалларидай
  • Уйлар ухлайди,
  • Деразалар гапирмайдилар.
  • Кундузи шовқинсиз кутубхоналар
  • Тунда ҳам сокин.
  • Фақат,
  • Талабалар шаҳридаги ётоқхонада,
  • Қай бир талабанинг қотган нонини
  • Кемираётган сичқоннинг тиши
  • Арралайди бу сокинликни.
  • Талаба ухлар.
  • Футболчи ухлайди,
  • Унинг кўксида
  • Хотинининг боши коптокдай ухлар.
  • Театр дам олар, саҳна дам олар,
  • Санъат ухлайди.
  • Ухлар комедия ва фожиалар.
  • Барча Отеллолар, барча Гамлетлар,
  • Барча Афандилар ухлайди!
  • Буюк инқилоблар давридан келган
  • Ҳайкаллар жимгина кузатар
  • Сукунатнинг сокин инқилобини…
  • Мен нима излайман қирғоқларингда,
  • Нима истайман?
  • Харсангларнинг салқин кафтида,
  • Мажнунтолларнинг
  • Сочлардай мулойим шалолалари
  • Остида мен нима излайман,
  • Мен нима истайман, Тўполондарё?..4
1980

ТУН. ТОҒ СЎҚМОҒИДАГИ ЁЛҒИЗ ЧОЛ…

  • Харсанглар, қоялар, тоғлар, чўққилар
  • Атрофда ўтириб олган,
  •        Юрасан.
  • Энди югурмайди, чопмайди энди.
  • Бир қоп хотиротдай оғир гавдангни
  • Елкасига ортган сўқмоқ ҳам
  • оёғинг остида инқиллар.
  • Юрасан.
  •        Инқиллар сўқмоқ,
  •              Тинглайсан.
  • Фақат хотирлайсан,
  •              Аммо кўрмайсан.
  • Болаликнинг олис овулларида
  • Эсган шамолларни эслаб, титрайсан.
  • Сенинг қувончларинг бари у ерда,
  • У ерда дардларинг, ичган қасаминг,
  • У ерда отларнинг устида
  • Сенинг курашларинг,
  •              у ерда
  • Сен барибир уйланолмаган
  • Ойжамол исмли ойжамол ‒
  • Қиличзорлар ўртасида унган қизил гул.
  • Юрасан.
  •        Қоялар, харсангтошлардан
  • Боқади қасослар, жасоратларнинг
  • ҳали тарашланмаган ҳайкаллари.
  • Юрасан тарихлар устидан,
  • Менинг ёш хотирамга
  • Чуқур-чуқур излар қолдириб!
  • Қўшилиб кетгандир тоғнинг қошлари,
  • Юз йиллик фикрлар оқарар унда:
  • Оғир кунлар кўрди сенинг диёринг,
  • Юртингнинг оқинлари
  • Дўмбирани қучиб узун тунлари
  • Эпослар қусди оч юракларидан.
  • Юрасан. Чарчайсан, елкангдан
  • Босар туннинг оғир гавдаси.
  • Хомуш ўлтирасан.
  • Сўқмоқ югурмас,
  • У ётар ёнингда таёқ сингари.
  • Ўйлайсан.
  •        Ёстиққа суқиб олинган
  • Ханжар тиғидаги пахталар каби
  • Чўққилар учида юлуқ булутлар…
  • Тоғнинг қовоғидан ёғар шаршара.
  • Қайси бир дарадан ваҳима янглиғ
  • эшитилар бўри увлаши.
  • Сени қўрқув босар.
  •        Ўйлайсан:
  • Бўрилар қўлида жон бермоқ.
  • Қариликда… алам қилади!
  • Сен йўлга тушасан, ваҳима
  • Болаликка қайтаради оёқларингни.
  • …Қишлоқ ухлаб ётар. Ярим тун.
  • Эшигингга келиб ўйлайсан:
  • Эшикни бир мушфиқ кампир очса-я?
  • …Бир кекса ёлғизлик очар эшикни,
  • Алам қилади!..
1980

БАҚТРИЯ САҲРОСИДА

  • Мен кузги саҳронинг сўнгги меҳмони,
  • Тишларимда ғижирлар қумлар.
  • Оёғим остида чарсиллаб синар
  • Саксовул суяклари.
  • Сопол парчалари каби – тақирлар.
  • Асрий қултумингни сўрагин саҳро.
  • “ИЖ” мотоциклида ўтади чўпон,
  • Ортида хуржун.
  • Кетар.
  • Ғойиб бўлар нуқта сингари.
  • Узоқ-узоқларда минора.
  • Бир асрдан буён
  • Азон янграмайди у минорадан.
  • Бир асрдан буён
  • Бу саҳродан ўтмас карвонлар.
  • Қўнғироқлар садосини қумлар кўмгандир.
  • Довуллар остида қудуқлар –
  • Саҳро кезганларнинг ёлғиз ишончи
  • Кўз юмгандир. Кўз юмгандир.
  • Кўз юмгандир!
  • Шом тушар. Порлайди илк юлдуз.
  • Қаерлардандир
  • Афғон шамолининг увлаши келар,
  • Қўл силкиб ёнига чақирар мени
  • Геологлар чодирида ёнаётган гулхан.
  • Менинг идрокимдан отлар дупури
  • Ўтмоқда. Ўтмоқда. Ўтмоқда…
  • Навкарларнинг совутлари ялтирар,
  • Навкарлар совуқдан қалтирар.
  • Мен қалтирайман.
  • Тун.
  • Геологлар чодирида ёнаётган гулхан
  • Қўл силкиб ёнига чақирар мени…
1980

«Тарих наматининг устида…»

  • Тарих наматининг устида
  • Чордона қуриб,
  • Чилим чекаётган чоллар сингари
  • Мадрасалар, минораларда,
  • Гумбазларда етиб келгандир
  • Менинг умримгача қадимий дардлар.
  • Балки мен юз йиллар илгари
  • Амирлар қон тўккан жойдаман?
  • Кесилган калладан учган салладай
  • Тарихнинг йўли
  • Ғилдираб, тўшалиб келгандир,
  • Қўшилиб кетгандир менинг йўлимга.
  • …Мозий йўлларида тўшалгандир дард,
  • Унинг чеҳрасида туёқлар изи.
  • Қирқ хотинли беклар тўшакдай тўшаб,
  • Йиғиштирмай кетдилар уни.
  • Жарчилар дод солди,
  •        бўзлади шайхлар,
  • Қаландархоналар йўталди.
  • Нонсиз тандирларнинг кўзлари билан
  • Ҳаётга – ҳасратга боқди ҳовлилар.
  • Меъморларинг қани, о, шаҳар?
  • Мангулик қичқирар биноларингда!
  • Меъморлар кетдилар, қолдириб
  • Деворларда абадиятни.
  • Мозий йўлларида тўшалгандир дард,
  • Ватан Ватан эмас – дардлар майдони!
  • Сенинг тўнингдаги ямоқлар, Ватан,
  • Жароҳатлар янглиғ термулар
  • Менинг ушбу кунги ёш кўзларимга.
  • Бугун сенинг қишлоқларингни
  • Денгизлардай қуршаб олгандир
  • Ям-яшил далалар, яшил далалар.
  • Далаларинг сенинг куз пайти
  • Чулғанади заъфарликларга,
  • Оқликларга чулғанар улар.
  • Бугун сенинг далаларингда
  • Сузиб юрар зангори дардлар…
1980

ИЗОҲ

  • Улар кўп айтилди
  • Ҳар хил оҳангда,
  • Ҳар хил урғуларда,
  • Ҳар хил бўёқда.
  • Туйғуларни безаб товушлар,
  • Шивирлашлар фош қилдилар
  •        эҳтиросларни.
  • Улар кўп айтилди,
  • Мана, у сўзлар –
  • Қарғалардай сочилган бугун
  • Туйғуларнинг оқлиги узра.
  • Сўзларни унутгин,
  • Айтма уларни!
  • Сўзлар бугун алдаши мумкин,
  • Сўзлар адашиши мумкин,
  • Айтмагин.
  • Туннинг бўлса кўзлари катта,
  • Ҳаёнинг қизарган юзин беркитиб,
  • Хотиржам боқмоқда бу катта кўзлар.
  • Уйғотма ухлаган талаффузларни!
  • Мендан сўз сўрайди ҳар кеча сўзлар –
  • Айтилган сўзлар.
  • Сув сўраган каби сувсиз ариқлар,
  • Меҳр сўрагандай сўзсиз оғриқлар –
  • Мендан сўз сўрайди ҳар кеча сўзлар.
  • Балки мен шеър эмас,
  • Тарих ёзяпман –
  • Айтилган сўзларнинг тарихин…
1980

ИСМ

  • Гўдаклар қуёшдан нур эмиб,
  • Талпиниб, интилиб улғайган жойда,
  • Сойларнинг бўйида дарахтлар
  • Чўмилиб чиққан жувонлар мисол
  • Тўпланишиб турган маконда,
  • Дарёлар мавжига қизлардек отлар
  • Сочдай ёлларини ювган ерларда
  • Сен туғилдинг бир ел сингари,
  • Бир эпкин сингари
  •        ва йўлга тушдинг.
  • Йиллар нега шоширар мени?
  • Яқинлашиб келяпсан сен,
  • Сен келяпсан менинг боғларим,
  • Менинг саҳроларим остонасига.
  • Эҳтиёт бўл, изғиринлар бор!
  • Кўз билан нур тўқнашган каби
  • Сен тўқнаш келасан ёниқ гулханлар
  • Атрофида мен қолдирган қўшиқлар
  •                    билан.
  • Оғриқларим дарахтига қўнасан қушдай,
  • Шаҳрисабзда қизлар билан “Ёр-ёр” айтасан,
  • Мажнунтолдай эгиласан булоқлар узра.
  • Йиллар нега шоширар мени?..
  • Катта орзулар бор кичик юракда,
  • Дардлар оғирдирлар харсангтошлардай…
  • Тун,
  • Қоғозларим саҳросига қора қор ёғар ‒
  • Менинг ҳарфларим.
  • Яқинлашиб келяпсан сен,
  • Яқинлашиб келаётгандай лабга пиёла ‒
  • Севинчларга лим-лим пиёла,
  • Шивирлай оламан мен сени, холос…
1980

ЁРУҒЛИК

  • Тоғлар, ойдин бўлар йўлингиз,
  • Елкангизга қорларнинг уни
  • Сепилган.
  • Боғлар, ойдин бўлар йўлингиз,
  • Елкангизга сепилган нурлар.
  • Эсаётган барча еллар оқ,
  • Қумларингиз оқдир, саҳролар,
  • Йўлингиз ойдин бўлар.
  • Тўлқинларнинг оппоқ дуоларида
  • Далаларнинг орзуси бордир,
  • Йўлинг ойдин бўлади, дарё.
  • Икки саҳифадай очилган кафтлар
  • Юзларга силайди оқ бир дуони.
  • Оқарган соқолда оппоқ бир оят
  • Титрайди,
  • Дуодай оқ йўл тилайди,
  • Елкангга ун ўрнига,
  • Сомон йўли сепилган,
  • Йўлинг ойдин бўлар, йўловчи.
  • Қарайман дунёга
  •        ва завқланаман:
  • Қояларда алпинистлардай
  • Турар эчкилар.
  • Шукрлар қиламан,
  •        тобутлар эмас,
  • Кўпдир бешиклар!
  • Барча мавжудотлар
  •        ўз ўрнидадир,
  • Айиқларнинг кезар жойи бор,
  • Қайгадир шошмоқда
  •        типратиконлар,
  • Борар манзили бор
  •        илонларнинг ҳам.
  • Қарайман дунёга
  •        ва завқланаман,
  • Шукрлар қиламан: Яхшиям
  • Бедана боролмас нашриётларга,
  • Тўрқовоққа қамаб шоирни
  • Чойхонада осиб қўймаслар.
  • Яхшиям ботқоққа қўнмас капалак,
  • Гулга қўнолмайди қурбақа…
1980

ШОИР

  • У билан танишдик ётоқхонада,
  • Сочлари яширган қулоқларини.
  • Қудрат бўртиб турар мускулларида,
  • Кўзларида саҳройи дардлар.
  • Аъло ўқирди у дорилфунунда,
  • – Шоир бўлишимга, – дерди у, –
  • Халал бермоқдадир балки баҳолар…
  • Кейин дафтар олди,
  • Шеърлар ўқиди,
  • Бир шеърлар ўқиди –
  • Сатрларида
  • Гуриллаб уйғонди моторлар.
  • Қизларнинг кўзимас, негадир
  • Унинг шеърларидан боқарди
  • Чироқлари машиналарнинг.
  • Унинг шеърларидан гуллар атримас,
  • Негадир анқирди ёнилғи иси –
  • Қорамой ҳидию бензиннинг ҳиди.
  • У шеърлар ўқиди ютиниб, қалқиб,
  • Менинг кўзларимда туғилди йўллар,
  • Атрофимга йиғилди йўллар –
  • Олис ва ойдин йўллар.
  • У шеърлар ўқиди…
  • Кейин жим қолди,
  • Кейин жаҳли чиқди, шеър дафтарини
  • Телбаларча отиб юборди.
  • Кейин…
  • Кейин у мен билан бирга яшади,
  • Бир неча ой яшади ёниб,
  • Ёниб-йиғлаб шеърлар ёзди у,
  • Ёниб-йиғлаб тўзиб, озди у.
  • Сўнг менинг устимдан кулди:
  • – Буюкман!
  • Сўнгра…
  • Мускуллари қаршисида ўз шеърларидан
  • Уялгандай – ёзганларини,
  • Дафтарларни йиртиб ташлади.
  • – Кетаман! – деди у. – Бўлмайди! –
  • Рулни соғинибди қўлларим.
  • – Кетаман, – деди у, – кўзларим
  • Соғинибди чексиз-чексиз асфалт йўлларни!
  • (…Биринчи курс тугамаган,
  • Аудиторияда
  • Боқар ёлғиз бўшаб қолган жой…)
  • У кетди…
  • …Тунлар уйғонаман, бўйнимга
  • Йўллар осилади қўллар сингари.
  • Машиналар чироқлар билан
  • Тунни қувлаб юрар узоқ рейсларда.
  • Асрагин!
  • Ўзинг асра энди уни, йўл,
  • Бурилишларда –
  • Сирпанчиқ, хатарнок бурилишларда
  • Ўзинг асра энди уни, йўл!
  • Бўронли довонлар устида
  • Ўзинг асра энди уни, йўл!..
  • Шоир бўлиб туғилади бунда болалар,
  • Шофёр бўлиб ўтар оламдан…
1979, 1980

ҲАРФ ЎРГАНИШ

  • Достонлар тилимни равон қилурлар,
  • Равон сувлар мисол сўйлайди тилим.
  • Юраклардан тортиб тақдирларгача,
  • Тақдирлардан тортиб юракларгача
  • Оппоқ наво янглиғ тўшалган
  • “Алпомиш”нинг сатрлари –
  •        бу менинг йўлим.
  • Бир чол май узатар менга,
  • Бу – Хайём.
  • Бир чол “ичма” дейди менга,
  • Бу – бобом.
  • Тунни бошлаб берар эртакдаги байт,
  • Ойнинг нурларига чўмилар уюр.
  • Кетган кимсаларни эсдан чиқармай,
  • Қолган кимсаларни ёдимда сақлаб
  • Мен йўлга чиқаман,
  •        тилимда
  • Нодир гавҳар каби туғилар
  • Энг керакли шеърнинг керакли сўзи.
  • Шарқираб оққувчи сойлар – нутқимдир,
  • Қайнаб чиқаётган булоқлар фикрим.
  • Улкан кўзгулардай кўллар бўйида
  • Қизлар ўз сирларин менга очарлар
  • Ширин-ширин тиллари билан.
  • Шаршаралар шиддатида йигирма ёшим,
  • Йигирма ёшимда мени ранжитманг.
  • Мен ҳали ҳеч кимни хафа қилмадим,
  • Ширин сўзлар айтинг менга, дунёлар!
  • Пахса деворларда бармоқлар изи…
  • Асрий тоғлар сукути ичра
  • Равон сувлар каби сўйлаган тилим –
  • Жим!
  • Пахса деворларда бармоқлар изи
  • Қадим ёзувлардай мени ўйлатар –
  • Шошилмай ўқийман бу ёзувларни…
1980

СЕВИНЧ

  • Ёмғирлар!
  • Ў, мана, ёмғирлар!
  • Қаердан келдингиз, ёмғирлар?
  • Кўзгуга айланди бир зумда
  • Йўли, майдонлари шаҳарнинг.
  • Юзлар узра ёйилган сочдай
  • Ойналар юзида ёмғирлар.
  • Ойналар боқади шаҳарга:
  • Кўчаларда кезар оёқлар,
  • Оёқлар – майдонларда.
  • Шоирлар ҳайқирар:
  • – Ш-шеърият!..
  • Йилларим ёқасин кўтарган,
  • Йилларим кўкарган.
  • Ёмғирлар!
  • Орзуларнинг сели остида
  • Биз кириб борамиз йилларга.
  • Ёмғирлар ювади хотираларни,
  • Кўкартиради.
  • Шаҳар эса кўзгудай софдир,
  • Уни гўдак каби чўмилтиради,
  • Оқ ювиб, оқ тараб суюнтиради.
  • Лалмикор ерларнинг қақроқ соғинчи,
  • Чақнаган қирларнинг қақроқ соғинчи –
  • Ёмғирлар…
  • Ёмғирлар…
1980

«Япон шамсиялари остида…»

  • Япон шамсиялари остида
  • Намхушгина юрган малаклар!
  • Қаранг:
  •        ёмғир эмас,
  •              аслида
  • Қувонч ёғдирмоқда фалаклар!
1980

«Камалак рангида товланар тиллар…»

  • Камалак рангида товланар тиллар,
  • Рангин чироқларнинг зиёларида
  • Залларда товланар оҳанглар.
  • Чолғу асбобларин торларин юлиб
  • Ақлдан озади бармоқлар.
  • Овозлар товланар ‒
  • Шаҳарлар куйлар.
  • Қўшиқлар ҳамиша айтиб келинган.
  • Самолётда учмоқдасиз Сиз.
  • Хомушсиз. Ғамгинсиз. Безовта.
  • Бирдан! ‒
  • Мавжларнинг кўринмас жўмракларидан
  • Руҳингизга қуйилар оҳанг.
  • Ёшликларга қайтариб Сизни ‒
  • Руҳингизга қуйилар оҳанг.
  • Майли,
  • Мен халақит бермайман Сизга.
  • Эслайман Боботоғ адирларини,
  • Бандихон даштлари келар ёдимга.
  • Уларнинг кўксида тошлар,
  • Сурувлар,
  • Подалар сочилган ноталар каби.
  • Минг хил қўшиқ асрар улар мен учун ‒
  • Менга ёқадиган қўшиқлар!
1980

«Нима менга бу тунлар…»

  • Нима менга бу тунлар,
  • Бу соғинчлар нимадир менга?
  • Хайрлашувга чўзилган қўлдай
  • Юз йиллик ёнғоқда титрар ёлғиз барг.
  • Нима менга бу куз, у билан
  • Мардона хайрлаша олмасам агар?
  • Балки осмон мукаммалдир
  • Ой бўлмаса ҳам,
  • Бироқ бу тунлар
  • Сенинг жамолингсиз мукаммал эмас!
  • Сен олиб кир қадамларингни,
  • Қўлларингни олиб киргин сен.
  • Кўксим саҳросига ёйиб юборгин
  • Сочларингнинг шамолларини.
  • Мен севги ҳақида бўзлаган
  • Барча шоирларни унутаман!
  • Сенга юз тутаман,
  •        мен бу тунларнинг
  • Ҳар биридан ўн йил ютаман!
  • Ўн йил!
  •        Осон эмас бу тарзда енгмоқ.
  • Осон эмас бироқ менга ҳам:
  • Ёлғиз ҳайкал бўлиб яшамоқ тунлар
  • Темир-бетон майдонида шеърларнинг…
1980

МИНГ ИККИНЧИ КЕЧА

Эртакдан сўнг
  • Сени сўрамадим осмондан,
  • Ойдан сени сўрамадим мен.
  • Сени сўрамадим қувончдан,
  • Ғамдан сени сўрамадим мен.
  • Минг бир кечасини севгининг
  • Ёзиб тугатганлар мендан илгари.
  • Сени сўрамадим мен эртаклардан,
  • Ечиниб бўлганлар эртак ҳурлари!
  • Янги эртак керак биз учун,
  • Янги эртак учун мен ва сен керак.
  • Бўйинг баланд эканлигин биламан, холос,
  • Хотимасин билмайман мен эртагимизнинг.
  • Кўзларим очиқдир, қўлларим очиқ,
  • Ҳаётим очиқдир улкан қучоқдай.
  • Ушлаб қололмайди нуқта, вергуллар,
  • Қўштирноқлар беркитолмайди.
  • Бўйинг баланд эканлигин биламан, холос.
  • Кел, бизнинг эртак ҳам бошлансин!
  • Келгин, кўзларимнинг кенгликларини
  • Биргина нигоҳинг билан тўсиб қўй.
  • Келгин, қўлларингнинг қавс белгилари
  • Мени беркитсинлар, тўхтатсин мени.
1980

СЕНИНГ ВАСФИНГ

  • Қошларингни тасвирлайман,
  • Кўзларинг учун
  • Сўзлар қидираман – энг порлоқ сўзлар.
  • Сочларингни тасвирлайман,
  • Афсоналарнинг
  • Тушига кирмаган сўзларни топиб.
  • Лаблар очилади,
  • Садаф тишлардан
  • Оппоқ каптар каби учар қаҳқаҳа.
  • Қаҳқаҳангни тасвирлайман
  • Садаф сўзларни,
  • Акс садо берар сўзларни тизиб.
  • Ҳарир сўзлар билан чизаман
  • Ҳарир кўйлакларингни.
  • Баданларингни…
  • Аммо сен турибсан ҳануз беқиёс
  • Ханжарлар ичида қилич сингари!
  • Ҳирот шоирлари куйлаб бўлдилар,
  • Шероз шоирлари аллақачонлар
  • Бахш этиб бўлдилар салтанатларни.
  • Аммо сен турибсан ҳануз беқиёс!
  • Тоғларда эшилар чўпонлар найи
  • Илтижодай, ноласида сенинг тасвиринг.
  • Ўн тўққиз ёшдаги оқинлар бугун
  • Сочлари оқариб оламдан ўтди –
  • Достонлар қолдириб, узун достонлар!
  • Аммо сен турибсан ҳануз беқиёс.
  • Тасвирингга оҳанглар қўшиб
  • Овулларда чанқовузларнинг
  • Ингроқлари янграр кечалар,
  • Энг қадимий ўхшатишларнинг
  • Тушига кирмаган ташбеҳлар билан
  • Мен ҳам сени тасвирладим-ку?!.
  • Сен эса беқиёс,
  • Ҳануз беқиёс!..
1980

КУЗГИ ТАШБЕҲЛАР

  • Боғлар хўрсинади – яланғоч боғлар…
  • Худди дарахтларнинг гуноҳларидай
  • Оёқлар остида тўшалган хазон…
  • Гуноҳларин босиб бамайлихотир,
  • Дарахтлар
  • Ўзга фаслларга кетмоқда титраб…
  • Сени олдирмадим хазонларга мен,
  • Фаслларга ўғирлатмадим!
  • Йилқилар кишнади қир-адирларда,
  • Шерлар наъра тортди кузнинг изидан,
  • Бўрилар увлади тоғу тошларда,
  • Мен эса жилмайиб кузатдим кузни –
  • Кузатгандай мағлуб рақибни.
  • Яшинларнинг қиличи билан
  • Кесилгандир тунларнинг боши.
  • Ювилгандир ёмғирлар билан
  • Сўнган севгиларнинг хотира тоши.
  • Бу қароқчи юлдузларга мен
  • Нурларингни ўғирлатмадим.
  • Шубҳаларнинг туманларида
  • Йўқотмадим сени, асрадим.
  • Ўтган ошиқларнинг тупроғидир бу –
  • Хатосиз ўсдилар бунда дарахтлар,
  • Дарёлар оқдилар бунда хатосиз.
  • Аммо хато қилди ошиқ-маъшуқлар,
  • Улардан фарзандлар туғилди – хато!
  • Айблар тўпламини мен ёзолмайман,
  • Гуноҳ мажмуасин ёзсин гуноҳкор.
  • Сен турибсан, мана, сен софсан!
  • Мен софман – айрилиб кетолмаймиз биз:
  • Сенинг йилларингнинг ҳарир пардаси
  • Менинг қўлим билан кўтарилгандир.
  • Менинг йилларимнинг узуқ тугмаси
  • Сенинг бармоқларинг билан тикилган…
1980

«Дарё бўйларида…»

  • Дарё бўйларида,
  • Дараларнинг қирғоқларида,
  • Адирларнинг сийнасида,
  • Ёнбағирларда
  • Ёстиқдай кутмоқда мени харсанглар.
  • Сувлар катта қилди,
  • Дил тарбиялади
  • Баландликлар руҳида мени.
  • Айиқлар ҳурматдан менга йўл берди
  • Қилдай сўқмоқларда тўқнашган чоғда.
  • Сурувлар йўлидан орзулар билан,
  • Йилларимнинг юзида
  • Зангор-зангор чанглар қолдириб,
  • Сурув-сурув гиёҳларим ўтиб кетдилар.
  • Ардоқли соғинчлар тунида энди
  • Фикру ёдим менинг:
  • Мўмиё излаётган ярадор оҳу.
  • Фикру ёдим менинг:
  • Шалолаларнинг
  • Оппоқ оловида ёнаётган жар.
  • Қийналди. Ўкириб, ўкириб
  • Бирдан жимиб қолди тўқайзор –
  • Энг сўнгги йўлбарс ҳам отиб бўлинди.
  • …Тоғлар ҳовучида у қишлоқ.
  • Менинг йўқлигимда фасллар
  • Авлодларни алмаштирар.
  • Мен сесканаман!
  • Тирик тарихлардай кетиб бормоқда,
  • Дунёдан бирма-бир ўтиб бормоқда,
  • Камайиб бормоқда Ваҳоб шоирнинг
  • Сатрларин ёддан билган кампирлар, чоллар…
1980

АҲМАД ЗОҲИР ХОТИРАСИГА

  • Мени тақдир эмас – қўшиқлар қувар.
  • Онам соғинчлари қолдилар яна
  • Айтилмаган сўзларида, дийдаларида.
  • Ичилмаган чойим қолар – қўшиқлар қувар,
  • Қувар фарёдланган йўллар қўйнига.
  • Бу кунларим,
  • бу саргашта кунларим менинг,
  • Фаслларим, тунларим менинг
  • Бари – чамадонда!
  • Бари – чамадонда!
  • Кетяпман онамнинг ёнидан,
  • Дардли жон-жаҳонидан!
  • Худди кетгандайин беҳишт ёнидан,
  • Онамнинг ёнидан,
  • тиззаларидан,
  • Кетяпман,
  • Кетяпман онамдан.
  • Сен-чи,
  • кетмоқдасан оламдан!
  • Мени ҳали севиб юришар,
  • Сени бўлса ошиқларинг
  • адо қилди севиб, суйиб,
  • Бу дунёнинг гулларига
  • қолдирдинг сен Шабнамингни5.
  • Мен ҳали гуллардан шабнам сўрайман.
  • Сенинг лолаларинг сўлди қабрингда,
  • Менинг лолаларим ҳали қалбимда,
  • Улар нолалардай лабимда.
  • Сен Худонинг паноҳига топширдинг уни –
  • Севгилингни асрайди Худо!
  • Мен эса, мен эса ўз севгилимни
  • Ҳали паноҳимда асраб юрибман.
  • Ҳали менинг виждоним – Севги.
  • Мен унинг муқаддас оятларидан
  • Йўллар яратгайман юраклар учун!
  • Йўллар – тилаклар учун!
  • Замондош қиличлар бор ҳали,
  • аммо
  • Ҳали Оғриқ яшар – менинг энг буюк
  • Замондошим бўлиб, эслатиб яшар
  • Энг буюк бурчларни,
  • Буюк қарзларни.
  • Ярим тун,
  • Қўшиқлар қувади мени.
  • Ярим тун,
  • сўзлар туғилади, сўзларки!
  • Олмалардай бергим келар севишганларга!
  • Қалбни жунжиктирмас совуқ осмонлар,
  • Шамоллар,
  • шамоллар эсар юртингдан.
  • Ҳали учрашамиз хотираларда
  • Зангори шамоллар тусида.
1980

ТАЛАБАЛИКДАН СЎНГ

Мирзо Кенжабекка
  • Қалам қоғоз узра қитирламоқда,
  • Юлдузлар хатарнок жимирламоқда,
  • Барглар айрилиқдан шивирламоқда,
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Дунёни забт этган қадим тангалар,
  • Давру давронлардан сўйлаб жаранглар.
  • Бизни кутмоқдадир қандай найранглар,
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Яшил адирлардан лолалар кетган,
  • Олис тепалардан болалар кетган,
  • Дилларнинг қирраси кузларга етган,
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Букун далалардан дараклар йўқдир,
  • Кўнгиллар ин қурган дарахтлар йўқдир,
  • Умрдан энг гўзал варақлар йўқдир,
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Бизнинг номимизга ёзмаслар қўшиб,
  • Гоҳ мискин янградик, гоҳида жўшиб,
  • Бир бўғиздан чиққан икки хил қўшиқ –
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Илғайман: аввалги таронам йўқдир,
  • Боисин айтмоққа баҳонам йўқдир.
  • Бу олам – маъниси мушкул туюқдир,
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Кимдир ризо биздан, кимдир норизо.
  • Сўзлар хилватини сен манзил этгил,
  • Мен дардимни айтай, сен таҳлил этгил.
  • Қадим қумликларда ‒ қадимий ёдим,
  • Қадим Бақтрия, қадим фарёдим ‒
  • Сенинг тарихингдир, менинг ҳаётим,
  • Биз қайси оламга кетяпмиз, Мирзо?
  • Қалам қоғоз узра қитирламоқда,
  • Юлдузлар хатарнок жимирламоқда,
  • Барглар қиёматдан шивирламоқда,
  • Биз қайси оламга кетаётирмиз?
  • Кетган сайин ортга қайтаётирмиз –
  • Беҳзод рангларидай қирмиз йилларга,
  • Сўфи Оллоёрлар, Термизийларга.
1980, 2015

СОҒИНЧ

Отамга
  • Менга жуда таниш,
  • Менга қадрдон,
  • Дийдори мен учун суюмли,
  •        ширин,
  • Кимдир чиқиб келаверар дарадан,
  • Чиқиб келаверар ҳар тун бетиним.
  • Эски чопонидан бир ҳидлар келар,
  • Менга таниш ҳидлар…
  • Жон ўртанади!
  • Чиқиб келаверар толиқиб,
  •        беҳол,
  • Ғариб ялангликда жим ўлтиради.
  • Соатлаб ўлтирар,
  • Қора қиблага,
  • Тоғлар меҳробига термулар,
  •        қўрқар.
  • Сўнг ялангликдаги қуруқ чўпларни
  • Териб, йиғиб у гулхан ёқар.
  • Кўрина бошлайди хира юлдузлар –
  • Унинг чопонининг йиртиқ жойлари.
  • Унга раҳмим келар,
  • Ўкинчлар аро
  • Тилиниб-тилиниб кетар жонларим.
  • …Ҳар тун шу:
  • У чиқиб гулхан ёқади,
  • Соатлаб ўлтирар маъюс,
  •        боши хам.
  • Нега чақирмайсан мени ёнингга,
  • Кел, деб чорламайсан, эй азиз одам?..
1981

СЎЗ КУТИШ

…Сўз кезиб юрибди саҳрода.

Ў. С.
  • Мен туғилган кундан бери кезиб юрар у
  • (У мен билан туғилган эди).
  • Оқариб, сарғариб чорлайман тунлар,
  • Кел, дейман,
  • Аммо у ўжар келмайди.
  • Қуриган қудуқлар, тепалар узра
  • Кезиб юради у. Ўкрайди.
  • Бўрилардай теграсин қуршаб
  • Қуюнлар, явшонлар увлайди.
  • Бунда менинг ташвишларимга,
  • Ғамгин-ғамгин юмушларимга
  • Боқиб-боқиб ботар қуёшлар.
  • Сўз эса киради жим тушларимга,
  • Қўлларида қандайдир тошлар.
  • Уйғониб, кел, дейман,
  • Варақлар узра
  • Чинордай сарғайиб сўламан.
  • У менга, мен унга етгунча –
  • Мен энг азиз йилларимдан
  •        жудо бўламан.
  • Қани, кел!
  • Кел, дейман.
  • Зорланишларим
  • Мени ҳам, уни ҳам балки ўртайди.
  • Эҳтимол бир умр шундай ўтади…
  • У эса…
  • Ўкрайди.
  • Ўкрайди…
1981

ҚАДИМИЙ БАҚТРИЯ ТУПРОҒИДА

Шукур акага
  • Бу саҳрода минг хил ташбеҳ
  •        кўмилгандир мен учун,
  • Ҳарфлар, ҳарфлар кўмилгандир –
  •        Қадим тиллар парчаси.
  • Бу ҳарфларда излари бор
  •        Искандар тулпорларин,
  • Ташбеҳларда – динлар муҳри,
  • Чингизийлар тамғаси.
  • Мана, ғорлар –
  • Мозийнинг кўз косалари сингари,
  • Ў, бир буюк маданият ётар
  •        мажруҳ, инграниб.
  • Синиқ-синиқ сополлардай
  •        парчаланган санъатим,
  • Қани сенинг шавкатинг?
  • Сулолалар ёнғинида ёнди тиллар,
  •        луғатлар,
  • Алифболар асрларнинг
  •        қумларига бўлди ғарқ.
  • Мен турибман…
  • Мана, ғорлар – деворлардан бесадо
  • Қушон ёзувлари боқар,
  • Шу ҳарфлардамисан, Шарқ?
  • “Бу йўллар кўп қадим йўллар”…
  •        Рост айтгансиз, шоирим.
  • Мен турибман
  • ботирлар қон тўкиб ўтган йўлларда.
  • Таҳқирланган сулувларнинг
  •        чинқириғи қувлаган
  • Шаҳарларнинг арвоҳлари
  •        изғиб юрган чўлларда.
  • Саволлардай қотиб турар
  •        теграмда саксовуллар,
  • Мозий мени босиб келар,
  •        Чалдиворлар ўрайди.
  • Тепаларнинг бағридан бир
  •        Ватан қўзғалиб ногоҳ,
  • Мендан номин сўрайди.
1981

ЙЎЛОВЧИ

  • Ечиб қўйган этикларингга
  • Илашиб келган лой йўлни,
  • Қолгин.
  • Қиш туни бу, айтиб бўлмайди,
  • Бу кеча қол, меҳмоним бўлгин.
  • Иссиқ-иссиқ чойлардан қуяй,
  • Босиб-босиб ичгин, исийсан.
  • Гар ғамзада бўлсанг май тутай,
  • Ғамларингни чиқар эсингдан.
  • Гар мунажжим бўлсанг, сеҳрли
  • Юлдузлардан сўйлаб бер менга.
  • Қўшиғинг бор дилингда балки,
  • Хиргойи қил майли жимгина.
  • …Эслашамиз сўнгра бирма-бир
  • Дамлар, дардлар, аламларни ҳам.
  • Қоронғу ва олис уйларда
  • Ухлаётган одамларни ҳам.
1981

АЖРАЛИШ

  • Тақдирлар ҳақдирлар.
  •        Турибмиз. Гапир.
  • Телеграммаларнинг,
  •        ул мактубларнинг
  • Оппоқ галасини унутгин энди!
  • Қорлар сепилмоқда оламга.
  • Бу харсангзор, бу тоғу тошга
  • Энди қайтиб келмас
  •        бизнинг поездлар,
  • Бизнинг самолётлар
  •        қўнмас ҳеч қачон!
  • Фақат… Қорлар сепилмоқда,
  • Фақат… Отлар бедор отхоналарда.
  • Эртакларда қолиб кетган
  •        қилич, шамширлар
  • Отларнинг кўзида ярқирар,
  • Тақдирлар ҳақдирлар,
  •        фақат тақдирлар!
  • Тоғлар ҳам, отлар ҳам
  •        бугун фақирлар!
  • Қорлар сепилмоқда.
  •        Ҳаётимизнинг,
  • Бирга яшамоқнинг орзу-умиди,
  • Бор-йўқ илинж-муддаоси
  •        шулмиди?
  • Ҳаммасини қорлар кўмади.
  • Йиғламагин энди. Тушунгин.
  • Қорларга айт энди тушингни!
  • Тақдирлар ҳақдирлар.
  •        Гапирсанг гапир
  • Аччиқ-аччиқ аччиқ гапларни.
  • Бирор ит ҳам аккилламас
  •        менинг руҳимда,
  • Бирорта ҳам ҳайвон ғингшимас,
  • Бўкирмайди бирор йўлбарс ҳам!
  • Қорлар сепилмоқда,
  •        бу харсангтошлар
  • Оппоқ болишларга айланар.
  •        Унут:
  • Турмушимиз райҳонмиди,
  •        гулмиди?
  • Ё қисматнинг ёстиқлари
  •        шулмиди?
  • Дарё бўғиқ оқлик ичра ярқирар –
  • Тақдирлар ҳақдирлар!
  •        Мажнунтолларнинг
  • Оқаради қора сочлари. Қорлар,
  • Фақат қорлар сепилмоқда оламга.
  •       Унут
  • Қорлар шаккар бўлган
  •        ширин пайтларни.
  • Қорлар сепилмоқда – сепилар туздек
  • Қизил гўштларига тахир лабларнинг!..
1981

МЕНИ КЕЧИР

  • Йилнинг бошланиши. Йилнинг бошида
  • Бошимдан
  • Кечирилмаган нарсалар кечар,
  • Кечир!
  • Мени ёдингдан ўчир!
  • Мени бошингдан кечир!
  • Кечир, кечирилмаган кечалар учун,
  • Армонлар учун кечир.
  • Кетаман.
  •        Тўйингда ўтирган каби
  • Бурчакда ўтирар ясанган арча.
  • Бошингдан кечмаган кўз ёшларингни
  • Мусаффо шабнамлар каби бу кеча
  • Унинг шохларига осгин.
  •        Арчани,
  • Янги йилни ҳам кечир!
  • Кимдир қаердадир ўн йилдан бери
  • Йиғлай олмаяпти,
  •        кўзлари
  • Қўғирчоқнинг кўзларидай яшар ёшларсиз
  • Қувонгин!
  •        Бу кеча сен кўзларингни
  • Янги томчилари билан табрикла!
  • Қўлингга қадаҳ ол: “Яшасин кўз ёш!
  • Янги йилнинг айрилиқлари!”
  • …Мени бўлса туш кўрар
  • Боботоғ айиқлари!
1980, 1981

«Мен туғилган куни оламда…»

  • Мен туғилган куни оламда
  • Опам – баҳор аллақачон туғилган эди.
  • Дунёга келганди яшинлар –
  • Акаларим,
  • Улар тоғма-тоғ
  • Юришарди гулханлар ёқиб.
  • Шу кун тил чиқарди қанча тош,
  • Менга таниш тилда сўзлади балки.
  • Серажин қоялар тўкди ёш,
  • Қайтадан туғилди майсалар халқи.
  • Илк айтган ҳарфимни қолмадим эслаб,
  • Балки акаларим бир кун айтарлар.
  • Мен туғилган куни – қандай бахт!
  • (Тугаб бўлган эди урушлар)
  • Дарахтларда жасадлар эмас,
  • Осилиб турарди сузма халталар.
1981

ЧАВАНДОЗЛАР

  • Болалик. Меҳмонлар. Гурунглар.
  • Гурунглар, гурунглар – отлар ҳақида.
  • Улар сўйлар завқланиб, тўлиб,
  • Терлаб, порлаб сўйлашар улар.
  • Ташқарида титрайди кеч куз,
  • Дастурхонда – кечки узумлар.
  • Улар сўйлар,
  • Тинглайман бесўз.
  • Кўз ўнгимдан ўтар уюрлар.
  • Олис-олис тунларим ичра
  • Улар сўйлар завқланиб, тўлиб.
  • Мен тинглайман,
  • Кеч куз тугайди.
  • Улар сўйлар тинмай қиш бўйи.
  • Сўнг уйғониб кетаман бир тун:
  • Бўш ўринлар.
  • Тўрт хомуш девор.
  • Тириллайди олис қирларда
  • Ёлғизгина трактор.
  • Баҳор.
1981

«Сутдай оқ саҳронинг қоқ ўртасида…»

  • Сутдай оқ саҳронинг қоқ ўртасида
  • Бир гавда қўзғалар тўсатдан.
  • Юрагида – қасос.
  • Қўлида – қилич,
  • Кўзлари асрлар зулматин тилиб
  • Қарайди. Қарайди. Қўрқаман.
  • Сен кимсан? Сен кимсан? Сен кимсан?
  • Марҳум Бақтриянинг сўнган ғурури?
  • Бутпараст, зардушт ё мусулмонмисан,
  • Ё юнон аёлин жувонмарг ўғли?
  • Мен сенинг исмингни билмайман.
  • Ортимда боғларим ҳадиксирайди.
  • Ў, ботир!
  • Сен кимсан –
  • Кўзларинг,
  • Қасоскор кўзларинг нега бунчалар
  • Қонсираб қарайди, қарайди?..
1981

«Саъдий ғазалларин саҳроларидан…»

  • Саъдий ғазалларин саҳроларидан
  • Бир садо келади:
  • “Эй, сорбон…”
  • “Эй, сорбон…” изғийди қумларда.
  • Бир гадо кулади:
  • “Йўқ карвон”.
  • “Эй, сорбон…”
  • Шаҳарлар ёнади.
  • Карвонсаройларда – тутунлар.
  • Саҳрода карвонни талайди
  • Қуюнлар. Қуюнлар. Қуюнлар.
  • Булар тепалармас, дўнгликлар эмас,
  • Кўмилган туялар, туялар…
1981

КУНДАЖУВОЗ. КЕЧ КУЗ

  • Чуқурликда жойлашган қишлоқ,
  • Атрофда – қоялар, қоялар.
  • Кузнинг чуқур кўзларидай – ўчган ўчоқлар
  • Боқарлар, боқарлар, боқарлар.
  • Ҳовлилар тубсиз бир сукунатга ғарқ,
  • Деразалар боқар пастдан тепага.
  • Очиқ қолган қозонлар боқар,
  • Боқади кимнингдир яғир телпаги.
  • Хазонлар қоплаган кўрпача, ёстиқ.
  • Дўмбира. Жойнамоз. Носқовоқ.
  • Обдастада икки кунлик сув…
  • Юракка ўйилар чуқур бир қўрқув.
  • Чўққиларга тегиниб ногоҳ
  • Ой чинни лаганин шунда синдирар.
  • Бу чуқур тунларнинг бағрида,
  • Чуқур-чуқур хумлар қаърида
  • Ялтирар қоп-қора шиннилар.
1981

САРАТОН

(Тасвир)
  • Тун-кун очиқ турган дарвоза,
  • Девор ёнидаги сўлгин қайрағоч.
  • Тезаклар, бўш оғилхоналар,
  • Бўш охурлар,
  • Эски бостирма.
  • Сувсиз қовжираётган бедазор,
  • Занг босаётган кетмон,
  • Қуруқ ариқлар,
  • Шувоқлари кўчган пахса уй.
  • Қуруқ ҳовли,
  • Бўм-бўш пақирлар.
  • Юракни куйдирар бу жизғанак куй.
1981

НИЯТ

  • Ҳижронларга бас келиб,
  • Дош бериб фироқларга,
  • Бир-бировга дил тутиб,
  • Аҳду паймон боғлаган
  • Ошиқлар тўйи куни мен йўл олиб тоғларга,
  • Энг гўзал шаршарани келтиргайман совғага.
1981

ТУН

  • Шаҳарларнинг темир-бетон саҳроларида
  • Кафтларимда қақроқ истаклар,
  • Бораяпман мен –
  • Қўлларингнинг гулханин ўйлаб,
  • Қўмсаб салқин жилғаларин кокилларингнинг.
1982

«Йўлни олиб ташлама, адир…»

  • Йўлни олиб ташлама, адир!
  • Қўйгин, ёлғизгина мўйсафид
  • Юриб бораверсин у йўлдан.
  • Қўйгин ёлғизгина юк машинаси
  • У йўлни чангитиб турсин,
  • Олиб ташлама!
  • Ёзнинг ўшал саратонида
  • Шу кўл қирғоғида турар эдим мен.
  • “Хайр, болалигим!” дедим,
  • Адирга боқдим,
  • Қирғоқ ўпирилди,
  • Шўнғидим кўлга.
  • Кейин
  • Дазмолланган шимдай
  • Текисланди йиллар.
  • Оғриқлар қизлар каби
  • Кўксимга бош қўйдилар.
  • Кейин кўл қуриди,
  • Менинг “Хайр”имни
  • Эшитган балиқлар нобуд бўлдилар.
  • “Бир марта берилган, – дедим, – бу ҳаёт”.
  • Кўп намчил соғинчлар кечди бошимдан:
  • Ёмғирли, қор босган соғинчлар…
  • Энди кўл қуриган,
  • Мўйсафид ҳам йўқ.
  • Фақат йўлни олиб қол, адир!
  • Қўйгин, ёлғизгина юк машинаси
  • У йўлни чангитиб турсин,
  • Олиб ташлама!
  • Қўйгин, чангиб турсин сўнгги соғинчим.
1982

«Сен йиғладинг…»

  • Сен йиғладинг,
  • Мендан юз ўгирди қувончлар.
  • Сен йиғладинг,
  • Тонгларим бўғзида қолди қуёшлар.
  • Сен йиғладинг,
  • Шаҳарларим ғамга бурканди.
  • Фарёдга чулғанди йилларим,
  • Сочлардай тўзғиди йўлларим.
  • Сен йиғладинг,
  • Юлдузлар ўчди.
  • Мен бўлса ишқ, дедим минг бора,
  • Ишқ, деб шафақларга қарадим,
  • Шафақлар – қора.
  • Сен йиғладинг,
  • Соҳилларим зимистон бўлди,
  • Сойларим қорайиб оқдилар.
  • Ишқ, дедим,
  • Тоғларим ишқ дея
  • Қорайиб, қорайиб боқдилар.
  • Ҳовлидаги ўрик тагида
  • Сен йиғладинг.
  • Фасллар ўтди.
  • Йилларга айланди онларим,
  • Асрлар ўтди.
  • Сен йиғладинг,
  • Тошлар кўкарди,
  • Боғлар гуллади.
  • Ҳовлидаги ўрикнинг бу йил
  • Мевалари аччиқ бўлади…
1982

НЕГА?

  • Нега армон дедим юракда
  • Яшолмаган армонларимни?
  • Нега китоб қилиб чиқардим
  • Ёзилмаган достонларимни?
  • Нега кунларимга қўшдим мен
  • Яшамаган дақиқаларни?
  • Нега исботладим ҳақиқат дея
  • Ҳақиқат бўлмаган ҳақиқатларни?
  • Ҳеч ким термаган-ку рақамларини,
  • Бу телефон чинқирар нечун?
  • Учмаган бу самолётларда
  • Нима учун мен кетдим учиб?
  • У келинчак йўқ-ку, нимага
  • Кўзлари бор ҳасратларимда?
  • Нима учун исм қўйдим мен
  • Туғилмаган фарзандларимга?
  • Нега мен ичмаган қасамлар
  • Кечалари мени қийнайди?
  • Тақдир сизга тош отар,
  • Нега
  • Менинг ойналарим синади?!.
1982

АСКАР

ХХ аср. 20-йиллар. Абдулла Набиев…
  • Йиқилди
  • (Тонг эди).
  • Навқирон эди.
  • От жиловин қўйвормасдан берди жонини.
  • (От силтанди.
  •        От кишнади,
  • От ёллари қон эди).
  • У ўлимдан сақлаб қолди
  •        балки менинг тонгимни.
  • У йиқилди.
  • Ўз йўлидан кетар эди жимгина йўллар.
  • Сувлар жим оқарди.
  • Тоғлар жим сесканди.
  • Фақат олис Фарғонада безовта еллар…
  • Еллар бир нарсани сезганди…
  • У йиқилди.
  • Кўзларидан сўзлар сўнг бор тикилди:
  • “Замон, тушун!
  • Замин, тушун!
  • Она, тушун!
  • Ёр тушун!
  • Йиқилмасам бўлмас энди…”
  • Кутмади у,
  • Йиқилди.
  • У йиқилди
  • Мен ва сизлар қад ростлаб юрмоқ учун.
  • Тутун ўрлай бошлаганда Бойсун ўчоқларидан,
  • Дафн этдилар.
  • Оқ яктаклар мисол юзиб келар эди булутлар.
  • Тепалар кўп эди бунда…
  • Яна кичик бир тепа
  • Пайдо бўлиб қолганини кўрди кўкда бургутлар…
  • Энди…
  • Ҳар гал бу воҳага қадам босганимда мен,
  • Тепалармас,
  • Кўз олдимга ўркач-ўркач армон келар.
  • Кишнаб ўтар экан уюр,
  • Кўз олдимга отлар эмас,
  • Ёллари қон замон келар,
  • Қўллари қон замон келар.
  • Асрим эса қаримоқда
  •        қўмсаб майсалар ҳидин.
  • Аскарларнинг кўкрагида лолалар кўрган
  • Асрим қаримоқда…
  • Унинг ёшлиги
  • Бойсун этагида жон берган.
1982

«Овозларни тутавер…»

  • Овозларни тутавер
  • Қулоқлар – микрофонлар.
  • Ўтаверар, ўтаверар
  • Одам-магнитофонлар.
  • Келаётганлар ёзилади,
  • Ёзилади кетганлар.
  • Тақдирларни кўчиради
  • Миядаги ленталар!
  • Кетаяпти! “Тўхта” дегин,
  • Муножот қил, ёлборгин.
  • Кўчириб қол юрагингга
  • Бу гулларни, баҳорни!
  • Эрта тополмайсан ҳатто
  • Капалак қанотин ҳам.
  • Майсаларни, капалакни
  • Кўчиргин ҳаётингга!
  • Ақлдан оз, шошиб қара
  • Ранглар талвасасига.
  • Рангни улгур кўчирмоққа
  • Кўзлар кассетасига!
1982

ЖАВОБГАРЛИК

  • Мен биламан:
  • Токи Ҳаёт экан шу Ҳаёт,
  • Эгрилик кўрсатавераркан кучин,
  • Айбдор сезавераман ўзимни,
  • Мен жавоб бераман ҳаммаси учун!
  • Бесамар ирода исканжасида
  • Йилларингиз куйди,
  • Кўраман.
  • Хўрсининг:
  • Ўғлингиз эгри йўлларда…
  • Мен жавоб бераман!
  • Қиммат мебелларнинг ўрмони ичра
  • Кўлларига чўкиб юмшоқ креслоларнинг
  • Зое умрингизга, хотинингизга
  • Ғамгин қараманг.
  • Мен жавоб бераман!
  • Сиз – худоси чойхоналарнинг,
  • Кўзингизда ялтирар ёғлар.
  • Ақлингиз –
  • Янги-янги латифалар тўплами.
  • Хабарсиз ўтасиз гулдан, баҳордан.
  • Айбдорман!
  • Айбдорман тақдирлар олдида,
  • Ишончлар олдида айбдорман!
  • Йигирманчи аср:
  • Шоир бўлиб туғилганлар
  • Шофёрлик қилар.
  • Имконлар олдида айбдорман!
  • Замин,
  • Осмонларга термулма бекор,
  • Замин,
  • Ўзингни ҳам, мени ҳам тушун:
  • Кўкда кезиб юрганлар учун,
  • Ракеталар учун мен жавобгарман,
  • Мен айбдорман
  • Гагариннинг ўлими учун!
  • Айбу гуноҳларим, мени кечиринг!
  • Ожиз гувоҳларим, мени кечиринг!
  • Хатоларим, хато қиласиз!
  • Мабодо… мендан ҳам келсангиз устун,
  • Мард бўлинг,
  • Энг сўнгги лаҳзада
  • Сиз жавоб берасиз мен учун.
  • Мен жавоб бераман
  • Ҳаммаси учун.
1982

ОНА ПОРТРЕТИ

Рассом Одилбек Аҳмад ўғлининг
“Менинг қуёшим” асарига ёзув
  • Кўрпачада ўтирган Қуёш,
  • Чойнак тўла заъфарон умр.
  • Пиёлада иссиқ хотира
  • Ҳали совумаган.
  • Атрофда гуллар,
  • Дастурхонда гуллар,
  • Гулдир пардалар.
  • Гуллар тасвирида пинҳон фарёдлар.
  • Ҳаммаси бу эмас,
  • Ҳали йиллар бор –
  • Қийналиб, ўртаниб яшасанг арзир!
  • Қийналиб, ўртаниб яшашинг – қарздир!
  • Қуёшлар кўп эди Ўзбекистонда,
  • Аммо рассом чизди фақат ёлғиз Қуёшни.
  • Бўёқларнинг қонларига беланиб чизди.
  • Бу Қуёшнинг ҳасратларини,
  • Дардларини яширди аммо
  • Хомуш додлаётган гуллар рангига.
  • Бу Қуёш тирикдир, ҳали бошингни
  • Силар экан нурлари билан,
  • Руҳингда унмагай бирорта ҳам ғам,
  • Бу Қуёш бор экан – ёлғиз қолмайсан,
  • Хўрланмайсан ҳали сен, одам!
  • Ҳаммаси бу эмас,
  • Ҳали дардлар бор –
  • Безарлар уйқусиз кечаларингни.
  • Ҳали йўллар бордир, тулпорлар каби
  • Бостириб киргувчи юракларингга!
  • Ҳаммаси бу эмас,
  • Бироқ айтгин сен,
  • Нега шамолларни соғинамиз биз?
  • Ўзгаларни севиб, уларни қўмсаб,
  • Нега бу Қуёшга сиғинамиз биз?
  • Кўрпачада ўтирган Қуёш,
  • Чойнак тўла заъфарон умр.
  • Пиёлада иссиқ хотира,
  • Олам совиб бормоқдадир. Куз.
  • Хазонларга қўшма юрагингни сен,
  • Яшил барглар сўра, кўкламлар сўра.
  • Қуёшим,
  • сен эса бу хотирани,
  • Ичиб юбормагин, қўйгин, турсин у.
  • Совиб бораётган оламга бугун
  • Иссиқ хотиралар жуда ҳам керак!
1982

“ТЕЗ ЁРДАМ” МАШИНАСИДА ЁЗИЛГАН ШЕЪР

А. В.га тазмин
  • Ўтганга ёрдам беринг.
  •        Кетганга ёрдам беринг.
  • Меҳрингизни қон ютиб
  •        кутганга ёрдам беринг.
  • Осмонлари синганга,
  •        армонлари сўнганга,
  • Қуёшлари муз бўлиб
  •        қотганга ёрдам беринг.
  • Кўзи тўрт манзилларга
  •        кириб борманг мунғайиб,
  • Ишонч бўлинг, мунғайган
  •        ҳижронга ёрдам беринг.
  • Оз эмасдир замону
  •        имонини сотганлар,
  • Виждонлироқ бўлинг сиз,
  •        замонга ёрдам беринг!
  • Баҳор келди, деб боринг,
  •        йил бўйи газет ўқиб,
  • Газетага айланган
  •        одамга ёрдам беринг.
  • Соғ эди ‒ худо эди,
  •        энди-чи, Худо дейди,
  • Оқ халатли тангрилар,
  •        отамга ёрдам беринг!
  • Ҳаётга таянч бўлинг.
  •        Севинг, суюнинг, кулинг,
  • Севолмай юрган шўрлик
  •        гадога ёрдам беринг.
  • Бу зотларнинг наслини
  •        билмай Оллоҳ ҳам ҳайрон,
  • Сиз софдил инсон бўлинг,
  •        Худога ёрдам беринг!
  • (Симлар, симсўзлар аро
  •        бўғилмоқда дардларим,
  • Қадим туркий сўзларим,
  •        дардимга ёрдам беринг.
  • Мен сизни унутмайман
  •        ёмғирларим, селларим,
  • Далалари қақраган
  •        юртимга ёрдам беринг.)
  • Барча билан бир бўлинг,
  •        бирлашган тақдир бўлинг,
  • Халқ учун фақир бўлинг,
  •        Тенгликка ёрдам беринг.
  • Кундуздан ҳайратланинг,
  •        юлдуздан ҳайратланинг,
  • Урушдан нафратланинг,
  •        Тинчликка ёрдам беринг!
  • Бўйи бўстон бу чаман
  •        бўлгай бундан музайян,
  • Кўнгилларни гул айланг ‒
  •        чаманга ёрдам беринг.
  • Бедор бўлинг ҳам ҳушёр,
  •        мангу қолсин навбаҳор,
  • Ота юрт, она диёр ‒
  •        Ватанга ёрдам беринг.
  • Ҳалокатдан қутқаринг
  •        балиқни, ўсимликни,
  • Тирикликнинг камию
  •        Ғамига ёрдам беринг!
  • Бағрига босиб Буюк
  •        Дардни ‒ инсониятни,
  • Чинқириб учиб борар ‒
  •        Заминга ёрдам беринг!
1982, 2013

БИБИРОБИЯ – ВАҲОБ ШОИРНИНГ ҚИЗИ

  • Жарлар сийнасида,
  • Тоғлар кўксида
  • Шаршаралар юм-юм йиғлайди.
  • Булоқлар қоялар пинжида,
  • Тошлар панасида
  •        жим-жим йиғлайди.
  • Жилғалар
  •        харсанглар юзини силаб
  • Сим-сим йиғлайди.
  • Лолалар – қонбағир,
  • Оқ тутлар пишиб,
  • Кўзёшдай сўнг ерга қўшилиб,
  • Ҳар ажриқу
  • Ҳар чим йиғлайди.
  • Маҳзун товуш келар,
  •        тоғу тошларим
  • Ҳим-ҳим йиғлайди:
  • …Абдулваҳоб бобонинг сўзи,
  • Бу дунёда қолдирган изи –
  • Кексайган ва ёп-ёлғиз қизи
  • Робия момонинг ўланларида
  • Менинг она тилим йиғлайди.
  • Робия момо ҳам ўтса…
  • Кейин – ким?..
  • Ким йиғлайди?
1982

СЎЗ ҲАЖРИДА

А.В. Эркин таржима

  • Мен сўз кутяпман,
  •        Кўзларим очиқ,
  • Зулмат йилларимга гулларин сочиб
  • Баҳор келаётир. Шеър тутмаяпман,
  • Пешвоз чиқмаяпман.
  • Мен сўз кутяпман.
  • У қайдадир
  • Кезиб юрар халқ орасида,
  • Асрларни титиб
  •        Мен кўз тутяпман.
  • Ҳаёт дарёсининг соҳилларида
  • Балиқ тутмаяпман,
  • Мен сўз кутяпман.
  • Онам келадилар кўзларин ёшлаб:
  • “Болам йиллар ўтди.
  •        Мен ҳам ўтяпман…”
  • Она, сабр қилинг,
  •        Онажон, кетманг!
  • Она, шошманг ахир,
  • Мен сўз кутяпман!
  • Бир-биридан чиройли, гўзал
  • Хатолар кирмоқда бағирларимга.
  • Нима бўлди менинг тақдирларимга?
  • Уларни мен қувиб сўкяпман:
  • “Йўқолинг хатолар,
  • Мен сўз кутяпман!”
  • Йиллар ўтмоқдадир.
  •        Кўзларим тўртдир,
  • У сўз келмаяпти ҳамон.
  •        У дўст ҳам йўқдир.
  • Жаннатдами, жаҳаннамда
  •        кўришамиз юз,
  • Умр бўйи дўст кутяпман.
  •        Умр бўйи – сўз!..
  • Келяптими?
  •        Кутяпман.
  •              Тақдир, қарагин,
  • Тақдир, сел йўлларда уни асрагин!..
1982 (23.07.)

«Юрагимнинг зиндонларида…»

  • Юрагимнинг зиндонларида
  • Айбдор гуноҳлар бор,
  • Гуноҳкор айблар.
  • Улар ўғирлашди мендан софликни,
  • Сўймоқчи бўлдилар ростликни,
  • Аммо…
  • Жабрланувчига айланмадим мен:
  • Ёвуз ниятлари амалга ошмай,
  • Уларни мен
  • Жиноят устида қўлга туширдим.
  • Улар мангу тутқунлардай
  •        ётибди энди
  • Юрагимнинг зиндонларида.
1982

ХАДИЧА – ЧЎПОННИНГ ХОТИНИ

  • Бунда на театр ва на кино бор,
  • Томоша кўрсатар ёввойи селлар.
  • Зим-зиё саҳнида тоғ этагининг
  • Бўрилар увлайди,
  • Увлайди еллар.
  • Ёлғиз рўзғорингнинг тимсоли бўлиб
  • Тунлари ўчмасдан ёнади гулхан.
  • Гулгун юзларингнинг гул кулгулари
  • Шу тоғларда сўлган.
  • Қайдадир топ-тоза, оппоқ уйлар бор,
  • Ёруғ хоналарда – ёруғ чеҳралар
  • Кулишиб, тўлишиб, сочларин ёйиб
  • Кўзгуга қарашар шому саҳарлар.
  • Дарду ҳасратинг ҳам,
  • Қисматинг ҳам – Дашт.
  • Чакмон кийган ғарам – сенинг эрингдир.
  • …Серёмғир шаҳарнинг аэропортида
  • Кўз олдимга келдинг, кўчманчи тақдир:
  • Ўтов. Қуриётган чориқлар. Чўпон
  • Чарчаган. Ухлайди – кўксида таёқ.
  • Сурув ичра кезар тўлғоқ сезгиси,
  • Тун бўйи кўзини юммайди ўчоқ.
1983

БОБОТОҒ ГУЛХАНЛАРИ

  • Мен сизни эсласам – соғинчларимда
  • Бошланади иссиқ паллалар.
  • Ям-яшил маъвога айланар бирдан
  • Руҳимдаги дашту далалар.
  • Ёруғ дунё янглиғ ёришар кўнглим,
  • Йиллар айланади,
  • Гуллар чайқалар.
  • Мен сизни эсласам –
  • Хас ҳам азиз кўринади,
  • Ватанга айланар олис чайлалар.
  • Қанча нурсиз дардлар мунаввар бўлгай,
  • Не сўнгсиз ҳасратлар кетгайлар тиниб.
  • Мен сизни эсласам – англайман
  • Юрагимнинг моҳиятини:
  • Ёнмоқ, бировларни иситмоқ бахти!
  • Умримни шу бахтга бағишлайман мен.
  • Сиз берган нурафшон туйғуни эса
  • Сомон йўлларига алишмайман мен.
1983

ТЕЛЕВИЗОР БИЛАН СУҲБАТ

  • Ўша кун сўрида ўтиргандим мен,
  • “Алпомиш”,
  •        “Гўрўғли”,
  •              “Авазхон” тинглаб.
  • Сен менинг ям-яшил болалигимга
  • Кирдинг ёлғизгина зангор кўз билан.
  • Кирдинг,
  •        эгалладинг дарс столимни.
  • Дўмбиралар тинди.
  •              Тинди замонлар.
  • Саллалар қаршингда лол қотди.
  •                    Боқди.
  • Соқолларда – чала достонлар!
  • Мени достонлардан жудо айладинг,
  • Бийрон сўйлар эди ўша кун тилинг:
  • Бола, тулпорларни нима қиласан,
  • Бола, ёнимга кел, мана мултфилм!..
  • Отини кишнатиб Авазхон кетди,
  • Ёлларида шамол – менинг кунларим.
  • Саллалар бирма-бир ғойиб бўлдилар,
  • Сен ҳамон тириксан –
  •        порлар нурларинг.
  • Умрлар емрилар.
  •        Қисматлар сўнар.
  • Хазон, хазон, хазон бўлади диллар!..
  • Сенинг ёлғиз кўзинг
  •        сўнмас ҳеч қачон,
  • Сен тирик яшайсан ҳали минг йиллар!
  • Дарсларим чинқирди дафтарларимда,
  • Мени китоблардан айладинг жудо.
  • Мени тортиб олдинг осмонларимдан,
  • Бугун осмон бўлдинг,
  • Бугун сен – Худо!
  • Сенга термулади ҳиссиз гавдалар,
  • Сенга маҳлиёдир жонли халталар.
  • Болалар юзингга тупургай баъзан,
  • Мултфилм кўради катталар.
  • Бугун жаҳонларни айладинг ишғол,
  • Жаҳонгир!
  •        Нурларинг бунча турланар.
  • …Ажаб одамлари бордир дунёнинг –
  • Хотинини қўйиб, сенга уйланар.
1983

МУТОЛАА

Талабаларга
  • Сен ўқийсан жиддий, берилиб,
  • Нурланади, порлайди зеҳнинг.
  • Сен албатта одам бўласан,
  • Келажагинг порлоқдир сенинг.
  • Сени кутар энг ёруғ йиллар,
  • Тиззангдаги яхши китобдир.
  • Сени кўриб нега тўхтадим?
  • Менинг умрим энди шитобдир.
  • Ҳаётимда исмлар, дардлар,
  • Ҳижронларга шерик тунларим.
  • Ўқилмаган, сара, энг яхши
  • Китоблардир сенинг кунларинг.
  • Довонларинг нурдан ярқирар,
  • Осмонларинг бунчалар мовий.
  • Юрагингга уммон бўлиб ҳам
  • Осмон бўлиб кирар Навоий.
  • “Бобурнома” узра кечалар
  • Юракларинг шердай тўлғонар.
  • Бобур бўлиб, шоҳ шоир бўлиб
  • Ўсмир қалбинг қайта уйғонар.
  • Китоб сенга бир умрлик ёр,
  • Аро йўлда ташлаб кетмагай.
  • Кетар қанча боболаринг, лек
  • Бобораҳим Машраб кетмагай!
  • Усмон Носир қисматин ўқиб,
  • Армонларин чорлашларинг бор.
  • Чўлпон билан тонглар кўксида
  • Чўлпон бўлиб порлашларинг бор.
  • Менинг “Ўткан кунларим” ўтган,
  • Жумлалардай жимдир хотирим.
  • Ёш идрокинг дарсхонасига
  • Қуёш бўлиб кирар Қодирий.
  • “Аввал ўқи!” Бу – Ғафур Ғулом,
  • Билим балқир боқишларидан.
  • Шеърлар кирар қалбингга энди
  • Тўполондарё тошқинларидай.
  • Эзгуликнинг йўллари оғир,
  • Боғларига найсон бўлгайсан.
  • Китоб ўқиб – ҳақиқий фарзанд,
  • Китоб ўқиб инсон бўлгайсан.
  • Ҳаёт ўзи мушкул китобдир,
  • Ҳаёт ўзи бергайдир таълим.
  • Ҳушёр бўл деб, билимдон бўл деб,
  • Боқиб турар Ойбек муаллим.
  • Бу дўст сени сотмас ҳеч қачон,
  • Ёнингдадир шом ва ё наҳор.
  • Бутун умр бошингда турар
  • Оқ булутдай Абдулла Қаҳҳор.
  • Улуғликка чорлагай доим
  • Улуғларнинг абадий ёди.
  • Юксалтиргай сени ҳам бир кун
  • Улуғ Ватан Адабиёти.
1983, 2007

КОПТОКЛАР

Исматулла Комилов хотирасига

  • Хайр, Исмат ака!
  • Ўйин тугади.
  • Йиллар ўлим билан тугади.
  • Бу майдон ҳеч қачон энди тўлмайди,
  • Синфдошлар футбол деб келмайди.
  • Мактаб.
  • Сўнгги қўнғироқлар чинқирар,
  • Ойналар ҳеч қачон энди синмайди!
  • Энди умр бўйи кўз ўнгимдан кетмай
  • Оёқсиз кеталар мени қийнайди.
  • Хайр, Исмат ака!
  • Югурар ойлар,
  • Коптокларни олиб кунлар югурар.
  • Коптоклар.
  • Коптоклар.
  • Коптоклар қолар,
  • Коптоклардан юлқиб олар мени орзулар.
  • Сўнг бир кун,
  • Ғам билан кўкка қарайман:
  • Узуқ-юлуқ юзиб юрган оёқлар – надир?
  • Англайман:
  • Самода булутлар эмас,
  • “Пахтакор”нинг портлаб кетган коптокларидир!
  • Теграмда нидолар, фарёдлар, ёдлар,
  • Видоларга тўлди ўсмир жаҳоним.
  • Мен ҳам коптогимни кўкларга тепдим,
  • Қайтариб бермади уни осмоним.
  • Сизни излаб юрар кўклам еллари,
  • Сизни кўрмоқ истаб гуллар бутоқлар.
  • Мени қалбда қолган сўзлардек қийнар
  • Йилларнинг тўрида қолган коптоклар.
1983

РУҲИМ ХАРИТАСИ

  • Мен – кичик мамлакат,
  • Йиллар – шаҳарларим,
  • Ойлар – аҳолиси шаҳарларимнинг,
  • Кунлар – ойларимнинг болалигидир.
  • Мен – кичик мамлакат,
  • Пойтахтим – умрим.
  • Бу пойтахтнинг ёлғиз ҳомийси,
  • Ёлғиз аҳолиси – мен бўламан.
  • Қолгани сайёҳлар.
  • Мен – кичик мамлакат,
  • Хотирам – музей,
  • Туман ойналари остида унда
  • Сақланади менинг ўтмишим –
  • Менинг тарихимнинг алифболари.
  • Мен – кичик мамлакат,
  • Туғилиш, ўлим –
  • Географик майдоним шулдир.
  • Вақтнинг чигал харитасидан
  • Ўчирилар пойтахтим – умрим.
  • Сизларга қолади пойтахтсиз,
  • Руҳим харитаси – шеърларим.
1983

СЕВГИ МАМЛАКАТИ

НУТҚ

  • Фақат ёзиш керак!
  • Фақат ёниш керак!
  • Майда-чуйда савдолар эмас,
  • Ёзиш керак,
  • Ёниш керак
  •        катта дард, ғамлар билан!
  • Фоний ўкинчларга қўл силташ керак,
  • Ёниш керак фақат улкан аламлар билан!
  • Майдонларда кезиб юраркан
  • Ёзиб бориш керак қадамлар билан!
  • Одамларни тишламасдан нигоҳлар билан
  • Кўзлардан шеър яратиш керак!
  • Юзлардан шеър яратиш керак!
  • Фақат ёзиш керак!
  • Фақат ёниш керак!
  • Шахсий бахтсизликлардан
  • Устун туриш керак ҳамиша,
  • Шеърий оҳлар тортмаслик керак!
  • Касалманд мисралар битмаслик керак!
  • Ҳайиқмаслик керак
  • Хато қилиб қўйишдан асло!
  • Заҳириддин Бобурдек ёки
  • Абдулҳамид Чўлпон мисоли
  • Севгини ҳам,
  •        нафратни ҳам
  • Енгиб бориш керак!
  • Енгиб бориш керак!
  • Улар етолмаган баҳорга аммо
  • Сўзсиз
  • Етиб бориш керак!
  • Етиб бориш керак!
  • Фақат ёзиш керак!
  • Фақат ёниш керак!
  • Гуллар сўлса сўлар,
  • Йиллар ўтса ўтар.
  • Ўтмаслиги керак фақат бесамар!
  • Япроқлар устида мотам тутмасдан,
  • Бир гулнинг ҳажрида қонлар ютмасдан,
  • Саратон остида куйиб ўтаётган,
  • Ерни суйиб ўтаётган бир халқ ҳурмати,
  • Бир Ватан ҳурмати,
  • Ҳар битта сатрда
  • Ёниш керак!
  • Ёниш керак!
  • Фақат ёниш керак!
  • Ёниш керак!
1983

МУИН БСИСУ МОНОЛОГИ

  • Мен дунё овозиман.
  •        Мангу дард зурёдиман,
  • Юракнинг парвозиман,
  •        тилакнинг муродиман.
  • Борим-йўқлигим бирлан
  •        тирикликнинг ёдиман.
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
  • Умрим менинг минг битта
  •        аламларда турланди,
  • Қалбимнинг зиёсидан
  •        не зулматлар нурланди,
  • Шеърлар айтдим – виждонлар
  •        тозаланди, ҳурланди,
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
  • Кўз олдимда судралди
  •        неча тиллар, элатлар,
  • Ўзлигини тополмай
  •        сарсон юрган миллатлар,
  • Одамзод ичра юрган
  •        одамсифат иллатлар,
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
  • Бу нокаслар – бу хаслар
  •        ўз жонини ўйлайди,
  • Сени хор кўрмагунча
  •        тубан кўнгли тўлмайди,
  • Алар бор ерда яшаб,
  •        ҳатто ўлиб бўлмайди,
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
  • Арабистоним менинг –
  •        харобистоним менинг,
  • Булбулидан абадий
  •        айро бўстоним менинг,
  • Сени қутқаролмадим шеъру
  •        достоним менинг,
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
  • Бу Замин – менинг элим,
  •        бу Замин – менинг дилим,
  • Бу Замин – менинг онам,
  •        бу Замин – менинг синглим,
  • Оғир тушмасин унга
  •        ҳатто сўзсиз ўлимим…
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
  • Мен Замин фарёдиман –
  •        самоларда жон бердим.
1983

ПАҲЛАВОН МАҲМУД

  • Сенинг ҳасратларинг узун,
  •        Шеърларинг қисқа.
  • Не-не гадо кўрдинг,
  •        Не султон кўрдинг.
  • Нуҳ минг йил яшади –
  •        Кўрди бир тўфон.
  • Сен Нуҳ бўлмасанг ҳам
  •        Минг тўфон кўрдинг.
  • Бировдан тахт қолди,
  •        Бировдан – дарахт.
  • Сендан мерос қолмиш байтлар – туғёнинг.
  • …Гар кўйлак тиксалар армонларингдан,
  • Эгни бут бўларди юпун дунёнинг.
1983

САМАРҚАНДДА

  • Унутиб асримнинг талвасаларин
  • Шошилмай кезаман мадрасаларни.
  • Сукунатни тинглаб турарлар
  • Ҳужралар.
  •        Ҳужралар.
  •              Ҳужралар.
  • Эшиклар.
  •        Эшиклар.
  •              Эшиклар.
  • Эшиклар тарихдай очилар.
  • Дарчалардан Самарқандга қарайман:
  • Минорлар турибди – мангу соқчилар.
  • Лол қотган Улуғбек,
  •        Жим турган Шердор.
  • Регистонни кезаман мен –
  •        Қадим хаёлларга ғарқ.
  • Шу асрий ғиштлардами,
  • Мангу нақшлардами,
  • Мақбаралардами ёки
  •        Қабрлардамисан, Шарқ?
  • Мени қўйвормайди тарихий сукут,
  • Барча валийларинг йиғлар кўксимда.
  • Оқшом.
  • Соҳибқирон бобо номини
  • Пичирлаб кетаман таксида.
1983

ҚОҒОЗ ҚАСИДА

  • Қоғоз, қоғоз, ҳаммаси қоғоз!
  • Мана бу одамнинг юзи – газета.
  • Мана бу сулувнинг чеҳраси – журнал.
  • Мана бу кўзойнак, олтмиш йил яшаб
  • Ўн жилд қоғоз ёзди,
  • Эҳ, носоз ёзди.
  • Бу қилмиши учун уни бир куни
  • Муқаддас Сўз ҳаққи,
  • Ҳақиқат ҳаққи
  • Абдулла Қаҳҳорнинг руҳи уради!
  • Мени афишалар ўрайди.
  • Ботир Зокиров ҳам энди йўқ.
  • Эълонлар қуршовга олар дунёни,
  • Дунёда қоғозлар бўрони.
  • Сиз ҳали уйқудан уйғонмай, тонгда
  • Эшикларни тақиллатар қоғоз.
  • Режалар инграйди қоғозлар аро,
  • Нутқлар қоғоздир,
  • Ютуқлар – қоғоз.
  • Архивлар –
  • тахланган, чанг босган асрлар –
  • Қоғоз қасрлар.
  • Қайлардадир шовуллайди яшил ўрмонлар –
  • Бўлажак қиссалар, рўмонлар!
  • Сизни –
  • (Умрингизда гуллар ўрнига
  • Пуллар очилади,
  • Наслингиз қоғоз).
  • Қандай қайтарайин одамийликка?
  • Мен нима қилайин –
  • Аслингиз қоғоз?!
1983

СЕНИНГ ИТИНГ

А.В.Эркин таржима

  • Менинг сирларим бор сенинг итингда.
  • Бу ҳовли,
  •        бу эшик,
  •              бу йўл – қарийди.
  • Йилларни оралаб келган пайтимда
  • Сен таний олмасанг…
  • Итинг танийди!
  • Сезаман: Дордаги кўйлаклар ўзга,
  • Ўзгадир ҳовлида гулларнинг ҳиди.
  • Мен жойлаб кетганман итнинг кўзига
  • Махфий тунларимни –
  • Танийди итинг.
  • Мен сенинг умрингга ою осмонни
  • Олиб кирганимдан –
  • ўшандан бошлаб
  • Итингга, махфий бир қадрдонликдай
  • Махфий бир дўстликни кетганман ташлаб.
  • Кетганман, ўзимга, сенга-да аён,
  • Махфий бир даврни қолдириб итга.
  • Ит сўзлаб беролмас ахир ҳеч қачон!
  • Ит айтиб бермайди бизни ҳеч кимга!
  • Бу сирли учликнинг сирли мактаби
  • Итнинг кўзларида қолар қасамдай.
  • Қолар энг ишончли эсдалик каби,
  • Итда – энг ишончли, содиқ қафасда.
  • Сен вафо ҳақида куюнганингда…
  • Итинг яқинлашиб келаркан аста
  • Ва ногоҳ эрингга термулганида
  • Қўрқасан:
  • Наҳотки барчасин айтса?!
  • Аммо…
  • У айтмайди!
  • У айтмай яшар,
  • Сенинг таҳликангни тушуниб, билиб.
  • У айтмай яшайди – рўзғоринг ичра
  • Якка, садоқатли сирдошинг бўлиб.
  • Бу ҳовли, бу эшик, бу йўл – қарийди,
  • Бу ит ҳам қарийди бир кун дафъатан.
  • Сезмайсан:
  • Дафъатан, ярим тун пайти
  • Итинг жон беради хайрлашмасдан.
  • Сен эса
  • шундай бир ҳаёт бошлайсан.
  • Унда бўлмас асло қўрқув, таҳлика.
  • Унда сен бемалол кўзинг ёшлайсан,
  • Қўрқмай куюнасан вафо ҳақида!
1983

СУРХОН. САРАТОН

  • Бинафшалар кетди,
  • Лолалар кетди.
  • Булутлар Помирга кетди,
  • Бургутлар кетди.
  • Ўт олгани келган шамоллар
  • Қирларнинг қорнини эркалаб кетди.
  • Майин рўмолчадай бир ел еларди,
  • У ҳам эрталаб кетди.
  • Саҳро кетолмади,
  • Саҳро доғ қолди.
  • Марҳум салтанат бор қумлар қаърида,
  • Майсалар армондай қовжираб борар
  • Қадим Бақтрия тепаларида.
  • Менинг дардларимга ҳарорат берди,
  • Айт, нечун севмайин ушбу диёрни?
  • Айниқса, ҳансираб ётганда Термиз
  • Лабларига босиб Амударёни.
1984

ТЕРМИЗ СОҒИНЧИ

  • Менинг оппоқ тушларимда
  •        шовуллар Қора денгиз,
  • Гўё шундай биқинимда –
  •        юртимнинг боғларида.
  • Тўлқинлардай урилади
  •        қирғоқларга бир қўшиқ:
  • Ў, Болгария!..
  • Ў, Болгария!..
  • Баланд бўйли қизнинг исми,
  • Ў, Болгария!..
  • Айтсам, бағрим тўлиб кетар
  •        муаттар армонларга.
  • Сочларининг шамоллари
  •        димоғимни чоғ этар,
  • Чорлар мени мен кўрмаган
  •        манзилу маконларга.
  • Сарв янглиғ солланади
  •        сарвиқомат бир қўшиқ
  • Хўрсиниқдай чуқур-чуқур
  •        тунларимнинг қаърида.
  • Тепалардан нарида эса…
  • Тепаларнинг қаърида эса…
  • Қайлардадир жанубларда,
  •        оғзи очиқ ғорларда
  • Бақирар Бақтрия!..
1984

ОРОМ

  • На дўстлик, на севги, на орзу, на бахт –
  • Мен ором йўқотганман.
  • Қандай қиёфанг бор эди, ҳаловат,
  • Роҳат, қандай эди сенинг жамолинг?
  • …Майин шамолларнинг елпинишидан
  • Замин тинчланади, мизғийди.
  • Йироқ-йироқларда сарсон бир дарё
  • Менинг оромимни излайди.
1984

ХОБУ ХАЁЛ

  • Мен ухлаб қолибман.
  • Йилларим куйди –
  • Бировнинг додига етмаган сўзим.
  • Фаслим ўтаверди.
  •        Асрим ўтаверди.
  • Мен ухлаб қолибман, дунёйи азим.
  • Қоялар қулади Тўполондарёга,
  • Балиқлар кўзида даҳшат, алвидо.
  • Фалаклар қаърида Замин фарёди.
  • Мен эса – бесадо, бесадо…
  • Кимнинг тушларига нур сочдинг, осмон,
  • Шабнамларга чайиб овозларини?
  • Йилларим куйди,
  • Мен ухлаб қолибман,
  • Қўйвориб асримнинг тормозларини.
  • Адирлар сарғайди.
  •        Абадий сувлар
  • Оқиб кетаверди,
  •        кетаверди.
  • Мени уйқу отлиғ тинч оқар дарё
  • Олиб кетаверди,
  •        кетаверди.
  • Қаро қирғоқларда қолди тушларим.
  • Ўйладим:
  • Мен энди бошқа қайтмайман.
  • Бу хобу хаёлнинг мавҳум қиссасин
  • Ҳеч кимга айтмайман.
  •        Айтмайман!
  • Олис чинқириқдан уйғондим ногоҳ,
  • Қарадим:
  • Теграмда бирор одам йўқ.
  • “Увв-увв” йиғи келди Сурхондарёдан:
  • “Отам йўқ, акажон, энди отам йўқ!”
  • Ғафлатда қолгандим илк бор умримда,
  • Энди кечалари уйқу келмайди.
  • Энди тўполонсиз оқар Тўполон,
  • Отамни ўйлайман, у-ку, келмайди.
  • Бироқ тунларимнинг туби-тубида
  • Чўккан кўзлардайин бедор унлар бор.
  • Дўстим, яшамоқ бор ҳали дунёда,
  • Дўстим, бу дунёда ҳали кунлар бор.
  • Ва сиз, оталари тирик юрганлар,
  • Меҳру оқибатни ўйлаб тўлғонинг.
  • Севги бор.
  • Ҳаёт бор.
  • Ҳамма нарса бор.
  • Сиз фақат уйғонинг, уйғонинг!
1984

БОЙСУН ҚЎШИҒИ

Фарҳод Аъзамга

  • Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
  • Бу доғларим мени букун доғлар-ей.
  • Мен бахт эдим, мен бахт эдим, бахт эдим,
  • Само айтгил, қани ўшал чоғлар-ей?
  • Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
  • Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
  • Кимгаки ёр бўлдим – дилим оғриди,
  • Орзулар хор бўлди – дилим оғриди.
  • Кафтларимга қадалмоқда юлдузлар,
  • Дўстлар, менинг қизил гулим бор эди.
  • Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
  • Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
  • Ошиқ бўлдим, қўшиқ бўлдим, ишқ бўлдим,
  • Ишқим бирлан осмонларга хеш бўлдим.
  • Нима бўлди бу дунёйи бечора,
  • Мен минг бор ёз, минг боралар қиш бўлдим.
  • Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
  • Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
  • Кўзларми ё қаро қошлар азизроқ?
  • Кулгуларми ё кўзёшлар азизроқ?
  • Бу кўнглимни буюк тоғлар тушунгай,
  • Менга букун тоғу тошлар азизроқ.
  • Армонлардан юрагимда доғлар-ей,
  • Бошим олиб кетай сизга, тоғлар-ей.
1984

«Мен дунёга номимни…»

  • Мен дунёга номимни
  • Бунёд этгали келдим.
  • Аввал ўзни йўқотиб,
  • Сўнг ёд этгали келдим.
  • Куйган саҳро ҳам ўзим,
  • Тошқин дарё ҳам ўзим,
  • Ишқдин адо ҳам ўзим,
  • Фарёд этгали келдим.
  • Саболар билан келдим,
  • Садолар билан келдим.
  • Бир жонимда минг битта
  • Савдолар билан келдим.
  • Қатъий ниятлар билан,
  • Даъволар билан келдим:
  • Ҳар бир вайрона дилни
  • Обод этгали келдим.
  • Бу соҳибжамолларни,
  • Бўйнидаги холларни,
  • Холларига термулиб
  • Ўтган неча онларни,
  • Мана бу осмонларни,
  • Бу шомларни, тонгларни,
  • Ошиқнинг дилидай соф
  • Покиза замонларни
  • Баёт этгали келдим.
  • Ҳар неким хатолиғдир,
  • Разиллиғ, расволиғдир,
  • Ҳар неким ёмонлиғдир,
  • Риёлиғ, ёлғонлиғдир,
  • Барбод этгали келдим.
  • Дунё ҳали шод бўлгай,
  • Тушлари новвот бўлгай.
  • Мен шеър айтсам, бу ҳаёт
  • Яна шаън ҳаёт бўлгай.
  • Шу ҳаётни абадий
  • Ҳаёт этгали келдим.
1984

СЕН ВА МЕН

I
  • Шон-шуҳратдан кечдим мен,
  •        Орзулардан кетдим мен.
  • Ҳижронларни йиртдим мен.
  •        Исёнларни ютдим мен.
  • Суронлардан ўтдим мен.
  •        Тўфонларни титдим мен.
  • Айро кўнгиллар аро
  •        дил дардига етдим мен.
  • Айтдилар: Бундай кетсанг
  •        ким топгай нишонингни?
  • Ўзингни куйдиргайдир –
  •        унутгил имонингни.
  • Рост йўлга буролмайсан
  •        бу ёлғон жаҳонингни.
  • Шул сабаб жонни ўйла,
  •        ўйлама зиёнингни.
  • Боз айтдилар: Тириклик
  •        кўйида сенким адо.
  • Фарёдким чекдинг неча
  •        бердими биров садо.
  • Билиб бўлмас қайдасан –
  •        – ниҳонимсан ё пайдо?!
  • Сирожиддин, алвидо!
  • Сирожиддин, алвидо!
  • Мен шундай гап-сўзларнинг
  •        орасиндан ўтганман,
  • Уларнинг назарида
  •        норасида ўтганман.
  • Лекин аслида қалблар
  •        ёрасиндан ўтганман,
  • Ҳар қаерда ҳамдардлик
  •        чорасинда ўтганман.
  • Сўзларнинг кўзида ёш –
  •        девонларда куйдим мен.
  • Навоий бирлан тунлар
  •        туғёнларда куйдим мен,
  • Шул диёрнинг хор ила
  •        хасин бирдек суйдим мен.
  • Дардин ўзимга олдим,
  •        гардин кўзга суртдим мен.
  • Ўн йилларким мен шундай
  •        дунёни ёд айладим.
  • Ҳаёт парвозларига
  •        дилни қанот айладим.
  • Кейин… Сен бўлдинг пайдо,
  •        ажиб ижод айладим –
  • Ўзимни қайта бошдан,
  •        ишқдин бунёд айладим.
II
  • Куртаклар кўксимда гул каби битди,
  • Ўн йил ўтиб кетди. Ўн йилим ўтди.
  • Кўзим васлу фироқ фаҳмига етди.
  • Сўзим юракларнинг заҳмига етди.
  • Англадим: Бу дунё қўшиқлик экан,
  • Унда олий мансаб – ошиқлик экан.
  • Кўрдим: шоҳу гадо ёнма-ён келур.
  • Кимки беишқ бўлса бенишон келур.
  • Биров булутларга дилни ўрайди.
  • Биров ўз кўнглини мендан сўрайди.
  • Бундай савдоларнинг айтай несини?
  • Мен сени, мен сени, мен сени.
  • Мен сени яратдим дуоларимдан.
  • Оҳулар чўмилган дарёларимдан.
  • Шабнамларнинг жилосидан яратдим сени.
  • Шамолларнинг қиёсида яратдим сени.
  • Ҳеч ким илғамаган нурлардан сени
  • Мен яратдим ҳурлардай, сени…
III
  • Ҳеч ким тушунмагай мени сенчалик.
  • Мени ўзимдан ҳам яхшироқ билдинг.
  • Ҳаётим саҳродай қовжираганда
  • Шамол бўлиб келдинг!
  • Шамол бўлиб келдинг!
  • Мени телефонлар чинқириб излаб
  • Нурсиз хоналарда минг карра ўлди.
  • Қароғсиз қолганда тунларим. Сокин
  • Нигоҳ бўлиб келдинг.
  • Огоҳ бўлиб келдинг.
  • Бир юлдуз юзингдан кўксингга томди.
  • Кўзларинг ёшланди нега, шоҳи жон?
  • Бу ёшлар.
  •        бу сочлар,
  •              бу қўлларчалик
  • Ҳеч ким тушунмагай мени ҳеч қачон!
  • Қарашлар шунчалик раҳмдил, азиз.
  • Фидо бўлиб турар юзлар бунчалик!
  • Булутлар устида учиб боряпман,
  • Ҳеч ким тушунмагай мени сенчалик!
  • Осмон оёғимга йиқилар шодмон,
  • Тириклик муқаддас эрур қанчалик.
  • Кўксимга дунёни сиғдирган севинч.
  • Ҳеч ким кутган эмас сени менчалик.
  • Ҳеч ким сенингчалик қонлар ютмаган
  • Ғамнинг тиғларига унсиз санчилиб.
  • Сенинг ҳасратингда менинг қисматим,
  • Ҳеч ким ўйламаган мени сенчалик!
IV
  • Сенинг нигоҳинг бор ҳар бир гиёҳда.
  • Сенинг нигоҳинг бор сувда, зиёда.
  • Сенинг нигоҳингни сезмай, бехабар
  • Қандай яшар эдим мен бу дунёда?
  • Қандай яшар эдим?
  • Наҳот, яшардим
  • Сен туғилган кунни билмай абадий,
  • Нима бўлар эди сен бўлмаганда?
  • Ҳаётим музлайди қаҳратон каби!
  • Нима бўлар эди? Руҳимда менинг
  • Чақинлар чақнайди.
  • Соҳил. Оқ отлар.
  • Бир бола кезарди тоғу тошларда.
  • Унга нима бўлди, самолётлар?!
  • Барча яхши кунлар.
  • Барча қувончлар
  • Сенинг кўзларингда –
  • Бунчалар тиниқ!
  • Мен қандай яшардим улар бўлмаса?
  • Сокин сувлар янглиғ кетардим тиниб.
  • Бу йиллар, бу гуллар
  •        бунчалар тоза!
  • Ёруғ йўлаклардан елиб келяпсан.
  • Сен ўз лабларингда кулгулар эмас,
  • Менинг тонгларимни олиб келяпсан.
  • Юрак осмон бўлиб боқади сенга!
  • Бугун кийиб келган кўйлагинг оқдир.
  • Боқдим.
  • Тошқинларнинг севинчи билан
  • Тоғларим севгимга севиниб боқди.
  • Боқдинг.
  • Нигоҳингда жамийки қувонч.
  • Покликка элтгувчи барча армонлар.
  • Боқдинг, шамолларнинг сочлари аро
  • Киприклар умримга битди достонлар.
  • Дунё!
  • Сен ҳам боққин. Ҳаваслар қилгин!
  • Биркам дунёликнинг ташвишларидан
  • Дунё, сен бизларни халос айлагин.
  • Фақат Севинч қолар севишганлардан.
V
  • Сенинг борлигингни ўйлашнинг ўзи
  • Шубҳасиз мен учун энг олий тақдир.
  • Сенинг нафасингсиз ва лекин менга
  • Энди тирикликнинг маъниси йўқдир.
  • Кеча тонготарда туш кўрдим:
  • Даҳлсиз…
  • Нурларга чулғанган ҳали йўқ уйим.
  • Баҳор тошиб турмиш деразаларда,
  • Сен эса йиғладинг, йиғладинг юм-юм.
  • Мени табрик этди дўстларим шодон,
  • Тилаклар янгради уйимда илк бор.
  • Бир маҳбуб қўшиқлар!
  • Сен эса
  • Йиғладинг, йиғладинг зору зор.
  • Кўнглингдан не алам кечди, оҳужон?
  • Гоҳи жон ўртанур – чун илғамадим?
  • Менга нима бўлса, майлига, лекин
  • Фақат сен йиғлама!
  • Сен йиғламагин!
  • Энди мен воқеа, ҳодисаларга
  • Хавотир, таҳлика билан қарайман.
  • Ердаги жамийки тасодифлардан
  • Сенинг ҳаётингни сўрайман.
  • Фақат сен йиғлама.
  • Ҳаёт – улуғ куй!
  • У ҳам такрорланмас мену сендайин.
  • Мен учун ҳар недин муҳимроқ энди
  • Сени аламлардан асраш, сиймтаним.
  • Кўрганда ҳар оқшом,
  • Ҳар тонг даҳлизда
  • Бир жуфт кабутардай туфлиларингни.
  • Ўйлайман: Рўзгорим ўтгучи.
  • Асра
  • Ки, ҳазин кўрмайин кулгуларини!
VI
  • Ҳижронларим билагида сенинг соатинг.
  • Тунларимнинг соясида сенинг ҳолатинг.
  • Ҳар тонг туриб қарайман:
  • Кўзгуларим қирғоғида сенинг узугинг.
  • Сўнгра бир юз юзиб чиқар кўзгудан,
  • Бу – ўзинг.
  • Бу ўзинг.
  • Муз сувни куйдирар юзим.
  • Ҳар тонг ювинганда шуни ўйлайман.
  • Сенинг борлигингга ишонмай, ҳар тонг
  • Кўриб севинганда шуни ўйлайман.
  • Бу ўзинг.
  • Мен – беруҳ Сурхондарёда
  • Ғамдан ҳам ғамгинроқ кезган пайтларим.
  • Йиғлатиб симларни, телефонларни
  • Чорлаган соғиндим, деб айтганларинг!
  • Ўтмади роз айтган абри найсонлар.
  • Тинган оқ ёмғирлар ҳали тинмади.
  • Бу ўзинг.
  •        Шу замин. Мана шу осмон,
  • Учган ҳар бир юлдуз қалбни тирнайди.
  • Ҳарир пардаларнинг ҳарир хаёли,
  • Бу ёруғ, ораста, тоза уй ҳам сен.
  • Ювилган бу нафис чинни идишлар,
  • Сўзана, дераза, кўзгу – бу ҳам сен.
  • Менинг йилларимни дазмоллаяпсан.
  • Тугмам қадаяпсан. Чой тутяпсан.
  • Менинг кўз ўнгимда эса лаҳзалар.
  • Ўшал оқ ёмғирлар. Сен. Кутяпсан.
VII
  • Сен – менинг саратоним,
  •        Сенгадир сара тонгим.
  • Жоним сенинг кафтингда,
  •        Кафтингдаги тафтингда.
  • Сочларнинг қўзғолони,
  •        Ёнғиндайин исёни
  • Сескантиради тунни,
  •        Сескантиради мени.
  • Лаблар ўтли сўз айтар.
  •        Қолганини кўз айтар,
  • Оташингга сингдим мен.
  •        Оташингда ундим мен.
  • Қўлларнинг алангаси
  •        Ҳали кўп ялингуси.
  • Токим ҳарорат бўлгай
  •        Ҳаёт саломат бўлгай!
  • Сен – менинг саратоним,
  •        Сенгадир сара тонгим.
  • Исмингдан жон топдим мен,
  •        Жонимга ном топдим мен.
  • Сен – олов. Йиллар – олов.
  •        Кўксингда гуллар олов.
  • Оловга ошиқ бўлдим,
  •        Оловли қўшиқ бўлгум.
VIII
  • Дарёларинг бир умр
  •        соф қолсин, зангор қолсин.
  • Дунёларинг чеҳрангдай
  •        ёруғ, беғубор қолсин.
  • Таманнолар, иболар
  •        тиниқ бўлсин, безавол,
  • Лабларингда кулгулар
  •        шундай беозор қолсин.
  • Елкаларинг даврида
  •        даврон сурсин саболар.
  • Сочларингнинг баҳсида
  •        шамоллар нисор қолсин.
  • Ҳар ғамким сенга боқса
  •        барбод ўлсин оқибат.
  • Ҳар қисматким, қасд қилди
  •        сенга, хору зор қолсин.
  • Хазон бўлмасин ҳеч вақт
  •        кўнглингдаги кўкламлар.
  • Руҳингдаги юлдузлар
  •        сўнмасин, бедор қолсин.
  • Ораста хаёлсан сен,
  •        шундай пок қолгил, токи
  • Менинг тириклигимда
  •        шеър қолсин, баҳор қолсин.
IX
  • Мен сени асрайман қароғларимда.
  • Дил билар. Дийдоринг билади.
  • Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
  • Бизнинг ўртамизда қолади.
  • Қарайсан. Йиллармас, қанотлар ўтар.
  • Сенинг юзларингдан бахт ранг олади.
  • Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
  • Бизнинг ўртамизда қолади.
  • Лаблар, нафасларнинг минг бир шивири
  • Минг бир кечаларим ўтга солади.
  • Бизнинг ўртамизда неки рўй берди
  • Бизнинг ўртамизда қолади.
  • Шундоқ оқаверар сувлар бехабар.
  • Билмайди соҳилнинг соҳир толлари.
  • Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
  • Бизнинг ўртамизда қолади.
  • Давронлар, армонлар, шонлар ўткинчи,
  • Вақт ёнғинида бари ёнади.
  • Бизнинг ўртамизда неки рўй берди –
  • Бизнинг ўртамизда қолади.
  • Бизнинг ўртамизда шаҳарлар қолмас,
  • Манзиллар қолмагай ўртаниб, куйиб.
  • Бизнинг ўртамизда қошлардай пайваст
  • Бир меҳр қолади – дунёдай буюк.
Х
  • Сен бу муҳаббатни тонгингда асра.
  • Энг ожиз, энг ёлғиз онингда асра.
  • Бергил шомларингнинг жозибасини,
  • Юзингда порлаган ёнғинда асра.
  • Не ойлар, қуёшлар йироқ тушмишлар,
  • Сен ўз қуёшингни ёнингда асра.
  • Бағир лолаларим менинг куй бўлди,
  • Бу куйни сен бағир қонингда асра.
  • Муҳаббат ҳеч қачон жонсиз кечмагай,
  • Сен уни жонингда, жонингда асра.
1985

ТАВАЛЛО

  • Жудолик дардидан қалбимда яра,
  • Худойим, сен энди онамни асра.
  • Отамнинг ўрни бўш. Қарзим – ҳасратим,
  • Худойим, онамни энди асрагин.
  • Юзларига қара – бунчалар сўлғин,
  • Худойим, ўлимнинг йўлини тўсгин.
  • Кўпдир нарсалардек нокерак каслар,
  • Худойим, энг аввал онамни асра.
  • У интиқ. Қайдадир интиқ келини,
  • Худойим, тўсиб қўй ғамнинг йўлини.
  • Бир қушга уч юз йил хўп умр бердинг,
  • Онамнинг кўзига тола нур бергин.
1985

МЕҲМОН

  • Унинг дийдорига кўпдан зор эдим,
  • Келди, аён этди йўғу боримни.
  • Уч кун. Мен ўзимга ўқидим ҳукм,
  • Уч кун жим кузатди рўзгоримни.
  • Унга керак эмас шону мартабам,
  • Унга юпанч бермас мен топган ноним.
  • Бу – менман, бу – ҳаёт, касбу корим бу,
  • Нега индамайсиз, меҳмоним?
  • Булар бу дунёнинг одамларидир,
  • Меҳрдан гапирса – кўнгли бузилган.
  • Менинг қўлларим кўп улоқиб кетди,
  • Улар аллақачон Сиздан узилган.
  • Уч кунми, тўрт кундан кейин кетаман,
  • Мен бир меҳмон, дейсиз, дилда хавотир.
  • Англайман: берилган тириклик менга
  • Сизнинг қадрингизга етган бўлсам – раводир.
  • Муҳими ҳеч кимни ўкситмадим мен,
  • Кўксимда беармон улғайди армон.
  • Заминнинг сернеъмат дастурхонида
  • Она, Сиз меҳмонсиз,
  • Мен ҳам бир меҳмон.
  • Бошимда чайқалар мезбон дарахтлар,
  • Мезбон дарёларим куйманар шодмон.
  • Соҳиллар абадий қолаверади.
  • Она, биз меҳмон.
  • Тоғлар чоллардайин чордона қурган,
  • Жайрон жилғалардай қувончлар равон.
  • Боғлар кўз-кўз қилар ҳосилларини,
  • Она, биз меҳмон.
  • Меҳмондир ўртада ўртанган ғамлар,
  • Умр севинчларга яна тўлгуси.
  • Фарзанд кутаётган гулдай келинчак –
  • Ҳаёт кулгуси.
  • Мангу ўтаверар булутлар, мангу,
  • Булутлар ўхшайди хайру ёдларга.
  • Менинг уйим қани?
  • Чорак умрим кечди аэропортларда!
  • Ёлғон ҳашам кўрса ўнғайсизланиб,
  • Уч пуллик совғамга дилдан суюнган,
  • Она, билиндими меҳмонлигингиз?
  • Она, куйинманг!
  • Иссиқ нонлардайин тонглар бор ҳали,
  • Толедан суюнчи тутгайдир тақдир.
  • Шукрким, олов бор тандирингизда,
  • Шукрким, мақбара эмас у тандир.
1985

ДУНЁ ТОПИЛАДИ…

Л. Ш. Эркин таржима

  • Биродар, қўлда жом, кўзда ёш надир?
  • Савдолар ичинда ёлғиз бош надир?
  • Насиҳат нимадир? Баҳс-талош надир?
  • Фано дарвозаси абад ёпилмайди,
  • Дунё топилади, одам топилмайди.
  • Биродар, ошиқлик рўёдир, ўтгай,
  • Бу тошқин туйғулар дарёдир, ўтгай,
  • Гоҳ кўнгил берганинг хатодир, ўтгай.
  • Умид ғунчалари доим очилмайди,
  • Дунё топилади, одам топилмайди.
  • Биродар, тонгу шом, бу лайлу наҳор,
  • Тақлид ва такрордир, тақлид ва такрор.
  • Фақат баҳор янги, баҳор бетакрор,
  • Хуш онлар топилмас, дам топилмайди,
  • Дунё топилади, одам топилмайди.
  • Биродар, умрни фарзона этгил,
  • Неки дардмандликдир дармона этгил,
  • Неки армонликдир тарона этгил,
  • Ҳар дил ҳам шеър бўлиб нур сочолмайди,
  • Дунё топилади, одам топилмайди.
  • Биродар, дунёдан нечун шикоят?
  • Нечун бу туганмас, маҳзун ҳикоят?
  • Тирикликнинг ўзи буюк иноят.
  • Шудир ўтганларнинг энг комил байти:
  • Дунё топилади, одам топилмайди.
1985

ОЛМАОТАДА ЁЗГАНИМ

Ўлжас оғага

  • Кўзларимдан шаҳарларни
  •        сидириб ташлар
  • Саҳролар, даштлар.
  • Қозоғистон дейман,
  • Руҳимнинг ястанган кенгликларида
  • Милён комбайнлар
  •        бирдан иш бошлар.
  • Эгнимдан,
  •        енгимдан тўкилади дон,
  • Кифтимдан,
  •        кафтимдан қуйилар ғалла.
  • Тақирлар қиқирлар,
  • “Зил”лар. Манзиллар.
  • Дала. Дала.
  •        Ҳаммаёқ – дала!
  • Истасанг шамол бўл.
  •        Истасанг – дарахт
  • Бўлиб мангуликка беармон тикил.
  • Бу ерда
  •        тунларнинг бағри кенг, қара,
  • Ҳар из азиз сенга,
  • Ҳар юлдуз – сингил…
1985

ХОРАЗМГА БОРАМАН

Омон Матжонга

  • Менинг идрокимда шаҳарлар номи,
  • Мен кўрмаган эллар, наҳрлар номи.
  • Чашмалар – тоғларнинг фаришталари
  • Тортқилар оромим ришталарини.
  • Лондон нима менга? Чикаго нима?
  • Нимадир Парижнинг оқбилаклари?
  • Менинг юрагимга яқинроқ эрур
  • Жайҳун соҳиллари, ўт, балиқлари.
  • Демак: Хоразмга боргум. Хоразм –
  • Тарих сўзидан ҳам балки қадимроқ.
  • Мен унга қанчалар яқин бормайин,
  • У мендан йироқдир. У мендан йироқ.
  • Мактаб партасида ўйлаган эдим
  • Бундан ўн йил аввал, ўн йиллар аввал:
  • Мен ҳам жаҳонгашта бўлгайман бир кун,
  • Аввал Хоразмга қилгайман сафар.
  • Хоразм – мозийнинг ҳозир орази,
  • Хоразм – болалик аразим.
  • Йилларки сен томон талпинади дил,
  • Сенга етганим йўқ ҳали, Хоразм!
  • Сенга етганим йўқ. Гоҳ тонг, гоҳ оқшом
  • Сен чорлайверасан такрор ва такрор.
  • Комил Отаниёзнинг сози тинганда
  • Менинг ҳам кўнглимдан узилгандир тор.
  • Паҳлавон Маҳмудни энди танидим,
  • Сенга етганим йўқ, тарих билади.
  • Хоразм, мен сенга етмоғим учун
  • Бутун абадият камлик қилади!
1985

АХБОРОТ ҚИРОЛИ

Устоз журналист Абдулла Пўлатовга

  • Ахборотнинг қиролини ҳеч кўрганмисиз?
  • Асаб чақинлардай чақнаганида,
  • Юзида ҳодисот чинқирганида,
  • Унинг қаршисида ҳеч турганмисиз?
  • Кўзларида унинг замон айланади,
  • Армон айланади. Жаҳон айланади.
  • Қаранг: ўз қўлида ўзи нурайди,
  • Кўксини чангаллаб, телефонлардан
  • Ҳаво сўрагандай –
  • Янгилик сўрайди, хабар сўрайди.
  • Ахборотнинг қиролини ҳеч кўрганмисиз?
  • Ғафур Ғулом,
  • Шайхзодани шеър ўқишга кўндирган у.
  • Мақтанчоқ мухбирлар довдираган чоғда,
  • Абдулла Қаҳҳордан сўз ундирган у.
  • Менинг тушларимга киради унинг
  • Кўзлари доим қўш кассета бўлиб.
  • Бу одам умрини тарқатиб борар
  • Ҳар куни, ҳар туни газета бўлиб.
  • “Тошкент оқшоми”нинг ҳар бир сонида
  • Бешми, ўн дил зарби жой олган унинг.
  • Шул сабаб уйғоқдир балки бу ҳаёт,
  • Шул сабаб зарби зўр балки бу куннинг.
  • Қаранг, у қийналар, чекар асабий,
  • Рўзғорини ўйлаб кўнглин ғашлайди.
  • Ва яна дзотга ташланган каби
  • Ёзув столига кўксин ташлайди.
  • Янгилик йўқ дейди, аҳвол сўрасам,
  • Вақт ҳам йўқ дейди, саломатликка.
  • Бир зум алоқани узинг дунёдан,
  • Қаҳҳордан гапиринг, Абдулла ака!
  • Ахборотнинг қиролини ҳеч кўрганмисиз?
  • Кўксини чангаллаб, гезариб лаби,
  • Уйига боради қоронғу тунда,
  • Гўё ғижимланган газета каби!
1985

ОЯР ВАЦИЕТИСГА КЕЧИККАН МАКТУБ

  • Мен сесканиб кетдим,
  •        Тўсатдан
  • Таъзияни кўриб газетадаги.
  • Ояр! Ояр! Ояр!
  •        Кечикди
  • Менинг ўзбекона қасидаларим!
  • Хушхабарлар каби елиб югурган,
  • Кунларнинг бағрини
  •        ногоҳ доғ кўрдим.
  • Олис кенгликларда на шаҳар,
  •        на баҳр –
  • Милтираб турган бир шамчироғ кўрдим.
  • “Тошкент оқшоми”да босмоқчи эдик…
  • Энди сен йўқдирсан.
  •        Вақт қўл қўяр.
  • Шеърларинг столда ҳангу манг қолди.
  • Газет ҳам кечикди.
  • Кечиргил, Ояр!
  • Гарчи тақдир бизни минг кўйга солиб,
  • Охир-оқибатда билдирмай суяр.
  • Суюнганинг чоғда нима бўлди сенга,
  • Ояр?!
  • Бу ҳаёт сарбаланд қолсин деб абад,
  • Шоирлар йиқилар юраги доғли.
  • Шунда ҳам ўртаниб, ўтиниб ўйлар:
  • “Ватаним, ишқилиб жон-танинг соғми?”
  • …Сиз беёд қолганда ўқинг Оярни,
  • Кўнгилга эрк бергай бир мушфиқ кадар.
  • Менинг минорларим увиллаб борар
  • Термиздан то Болтиққа қадар.
1985

«Газеталар бўронида кетяпман…»

  • Газеталар бўронида кетяпман,
  •        кетяпман.
  • Метродайин бу дунёнинг
  •        қоқ бағридан ўтяпман, ўтяпман.
  • Ҳаётимда янгиликлар,
  •        ҳодисалар, воқеалар,
  • Ракетадай учқурдиру,
  •        бомба янглиғ оғирдир бу дақиқалар.
  • Дақиқалар!
  • Менинг асл фаслларим
  •        сароб бўлди,
  •              хароб бўлди.
  • Она нега йиғлаяпсиз, нима бўлди?
  • Тегрангизда кузатувлар,
  •        айрилиқлар,
  •              йўқотишлар…
  • Орзуларим ўтмишимдан
  •        менга қараб ўқ отишар,
  •              ўқ отишар.
  • Олисдаги ул мактабда энди менинг дарсим йўқ.
  • Кўз очаман:
  •        Газета бор. Дўстларим йўқ.
  •              Асрим йўқ.
  • Дарёлардай ортга боқмай,
  •        дарёлардай тўлғониб
  • Асфальтларнинг чинқириғи
  •        поёни йўқ манзилларга
  •              олиб кетар дунёни.
1985

«Йигирма етти йил…»

  • Йигирма етти йил!
  •        Йигирма етти тоғ
  • Ортимда тизилди.
  •        Мен доғ қолдимми, соғ?
  • Бу эшик – Тириклик.
  •        Бу бешик – Ҳаёт.
  • Йигирма етти йил –
  •        Севгими ё сабот?
  • Озода қушларим
  •        Қаерга учди? Кўр,
  • Чайқалибон қолди
  •        Йигирма етти кўл.
  • Ярми лойқаланган,
  •        Ярми – нофармон,
  • Еттиси осмондир,
  •        Еттиси – армон.
  • Худди шундайин
  •        Асрим ҳам илҳақ –
  • Ярми қарғиш бўлса,
  •        Ярмиси тилак.
  • Сизлар-чи, сизлар,
  •        Мақсадлари мижғов,
  • Мол-мулк қуллари,
  •        Виждон қани, виждон?!.
1985

УЙҚУДА АЙТГАН ШЕЪРИМ

  • Энг аввал шу ёруғ жаҳонимни бер,
  • Сўнг ёруғ жаҳонда армонимни бер.
  • Токи дардларимдан ободлиғ кўрсин,
  • Бедардлардан бемор замонимни бер.
  • Осмон юлдузлари тийра ўлмишлар,
  • Кўзлар чарақлаган осмонимни бер.
  • Барча яхшиларим юз бурмиш мендан,
  • Яхшилар ичра энг ёмонимни бер.
  • Маҳзун кузга ўхшар сўлғин чеҳралар,
  • Баҳоррўй, лаблари хандонимни бер.
  • Ғафлатга ёр этма, туғён буюргил,
  • Оромимни олгин, бўронимни бер.
1985

ТУШ

  • Мен унга ёлбордим:
  • Майли, ўтга сол,
  • Мангу равон айла кўздан ёшимни.
  • Не ёмонлик бўлса раво кўргин-у,
  • Олиб кетма лекин менинг тошимни.
  • Майли, насиб этсин борим, бисотим,
  • Истасанг қиличдан ўтказ бошимни.
  • У тош менга тутош, у тош – юртдошдир,
  • Олиб кетма менинг тошимни.
  • Ҳиссиз башарада қаттол масхара.
  • Кулди.
  • Фалакларда қорайди қуёш.
  • Тошнинг тим юзида ёшми йилт этди –
  • Асир янглиғ кетди азиз тош.
  • Уфқлар чайқалди.
  • Хирқираб чопдим.
  • Калималар келмай тошдай тилимга.
  • …Мен заррача ачинмас эдим
  • Бошим омон қолганлигига.
1985

«Яшинлар ёритган эй олис уйим…»

  • Яшинлар ёритган эй олис уйим,
  • Шунча йиллар куйиб,
  • Қанча қисмат кечиб,
  • Қанча ўю фироқ,
  • Ҳикмат кўрмадим мен сендан буюкроқ!
1985

ТУРМУШ

  • Дазмоллар босасан шому саҳарлар,
  • Нафис кўйлаклар ҳам бир ажиб баёт.
  • Ишондим: йўлларим равон бўлгуси,
  • Билдим: ғижимланмас энди бу ҳаёт.
1985

МЕН ЙЎҚОТГАН ДОСТОН

Укам Фурқатга

  • Болаларга достон ёзиш осон эмас.
  • Болаларга ёқмаса у достон эмас.
  • Мен ўйладим.
  •              Кўп ўйладим.
  •        Хўп ўйладим.
  • Булут бўлиб учиб кетди кўп ўйларим,
  • Варақларим учиб кетди булут бўлиб,
1 Домла Озод Шарафиддиновнинг ушбу мақоласи илк маротаба “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетасининг 1982 йилги 29 октябр сонида, шоирнинг “Шеърият минбари” рукни остида чоп этилган шеърий туркумига сўзбоши – оқ фотиҳа сифатида қисқартирилган шаклда берилган эди. (Таҳр. изоҳи)
2 Ҳисор тоғларидаги қишлоқ.
3 XIX асрнинг иккинчи ярми, XX асрнинг бошларида Ҳисор тоғларидаги Ҳўжасиддиқ, Кундажувоз қишлоқларида яшаб ўтган шоир.
4 Ҳисор тоғларидаги дарё.
5 Оташнафас афғон хонандаси 1980 йилнинг 4 июнида ўлдирилган. Яратганнинг қудрати билан айнан ўша куни туғилган қизининг исми..
© BOOK 2025
Контакты для правообладателей
[email protected]